104354

...i aPt

XXXVI

WYMOWNOSC IK*Tf:l EKTUALNYCH UOGÓ1 NIIŃ

rOźnorodnoSć ballad

xxxvn

IV. „BALLADY I ROMANSE”

ąohrazowart poetyckich, albo inaczej — mówiąc stówami zalecd Mickiewicza — „rzecz zmyslowie malować”⁵*.    V

Odmiennie natomiast wypadło autorowi prowadzić swą wypg    ....... ... .    .    .

wmU w początkowych frugmcniach wiersza. Tu siła sugestywnofl Różnorodność ballad. W drugiej połowie czerwca 1822 r. ukazuje noclYCkiei zależała od lego. czy w refleksyjności rozważań o nauce się w Wilnie pierwszy tomik Poezyj Mickiewicza Jego trzon główny o łmYoioi o znaczeniu tradycji zabrzmi z dostateczną wyrazistość#stanowi cykl wierszy pt Ballady i romanse, owoc tal 1819—1821 otos poety a nie mówcy lub historyka, głos nasycony lirycznoścn W ówczesnym życiu literackim utwory te stały się wydarzeniem tak wnocjonalnoi postawy człowieka mówiącego. I w spełnieniu tych zadaj znaczącym, że od nich zwykliśmy rozpoczynać dzieje poezji romantyce osiągnięcie Mickiewicza w wierszu Do Joachima Lelewela zasługuje n nej w Polsce. Ale nowość, jaką wnosdyone do twórczości poprzedniego uwagę jako kolejne rozszerzenie skali jego możliwości poetycka* okresu, nic była jednolita hteracko. Odmiennością łonu emocjonalnego Zóusmiyny m wypowiedzią Borowego:    g . liryczn.^ią stndclury odcinały s,ę przede iwzystkun tzw. .romanse »

, ą Kur Hanek Maryli¹ i Duaarz oraz zbliżony do men rimnopid. Na-Szczególnym uczuciem przeniknięte są te ustępy utworu, w    _svconc sporą dozą uczuciowości sentymentalnej, rozwijają raczej linię

poct. wypemiudn twe* mndowanie wolności    ^_{adycjł sie}|ankowej-\ uromantyczmonej jednak dość wydatnie stvli-

pratiMMun ic wiersze, które są poświecone zachwytowi dla samego na ^J

uMCflm^bdążenia do prawdy, dla samej namiętności badania i dociekania zacją na prostotę i naiwność pieśni ludowej. Najmniej może widoczne

I to w Dudarzu. który narracją swą i ukształtowaniem kompozycyjnym Przypomnijmy jeszcze słowa o „macierzystym Chlebie” (.jaty _z*>|iża się do sposobów zastosowanych przez poetę w balladach wymowne w swojej prostocie a zarazem niezwykłości” — powie Boro Ale i ballady prezentują dość szeroką skalę różnorodności poe-wyk słowa dumy _aa2eś znad Niemna, żeś Polak, mieszkaniec Europ* tyckiej. Można by rzec, że niemal każda z nich odmiennie realizuje wyrazy czci wobec „słońca Prawdy”, które jest ..Równie    swą „romantyczność”. nawet wtedy, gdy niektóre zbliżają się do siełśe

każdego plemionom narodu”, by pod tekstem tych fragmentów odcaj podobieństwem w kształtowaniu świata wyobrażeń balladowych, jawnie przepływający nurt lirycznego wzruszenia.    1 Oto grupa utworów „rusałczanych”: Rybka, Świteź i &iieziunka,

1 jeszcze jedno: samo pojmowanie dynamiki zdarzeń historycznyd wszystkie opierają ..dziwność” romantyczną fabuły na cudowności •poaób interpretowania dziejów. Przejęte przeważnie od L^clewd przeobrażeń wiążących człowieka z przyrodą; a przecie każda oguiUB alużą Markiewiczowi do wiązania faktów w rozwój kierowany siłą a    spojrzeniem inaczej ukształtowanego narratora.

pW gmrrmhych między dążeniem do wolności a tyranią przemoł Pierwsza, Rybka, snuje opowieść o losach Krysi w tonie zgrzebnej Y()|lfl|Oą: akn tym poeta „odebrał charakter abstrakcyjnych raca prymilywności współczującego człowieka z ludu³. Druga. Świteź.

ia»—i9a

gMM ■» bowwm konkretne kształty historyczne. wtopił w zindywidj wane char*k%ery»t>ki epok W widu momentach, np. w obrazie średni owi M Wgp «iżc nowatorstwo, traktując tę epokę na wzór ronu Bp "a* jako otom triumfu piękna, swobody i wolności ■

R Rp> m 6do roadt. U * H harówy; ępdMa Kj Vitkawiką ąp. i

¹    W edycji paryskiej z 1838 r. określono go w podtytule jako Romans [(ze śpiewu litewskiego).

²    Tak też, sielanką (i litewskiego) nazwał poeta Kurbanek w podtytule autografu.

i |. Opacki określa to jako „daerinność wiąji : „W Rybce wszystko i dzieje się tak po prostu, najcudowniejsze zdarzenia mst^Nga tak tarho zwyczajnie i bez motywadi, jak tytko dziecko widzieć potrafi", Arafiąfr balladowej opowieści, Lubno (961. s. 13—>14.