11 maczugowiec błonicy

Rozdział JL3_

Laseczki Gram-dodatnie: Corynebacterium, Listeria, Clostridium i Bacillus

John Manos Michael G. Schmidt Victor Del Bene tłum. M. Siewierska

BU wstepT Do laseczek Gram-dodatnich należą bakterie zarówno wytwarzające, jak i nie wytwarzające sporów. Clostridium i Bacillus produkują spory, chociaż Clostridium jest rodzajem bakterii beztlenowych, a Bacillus tlenowych.

CORYNEBACTERIUM DIPHTHERIAE (MACZUGOWIEC BŁONICY). Do

rodzaju Corynebacterium należy kilka gatunków, większość z nich wchodzi w skład prawidłowej flory: skóry, jamy nosowo-gardłowej, części ustnej gardła.- dróg-moczowo--płciowych j przewodu pokarmowego. Te gatunki są określane wspólnie jako witeroidwH Jedynym chorobotwórczym gatunkiem należącym do tego rodzaju jest C. diphtheriae.

±\ Ogólna charakterystyka. C. diphtheriae jest przedstawiona w tabeli 13-1.

1. Bakterie te przypominają maczugę, dlatego rodzaj ten nazwano maczugowcami — Corynebacterium (gr. koryne — maczuga) (ryc. 13-1).

2. C. diphtheriae rośnie dobrze na agarze z krwią, ale hodowle na podłożu Loefflera i na agarze Tindaleki (który zawiera tellurek potasu) lepiej nadają się do badania tego 'mikroorganizmu.

a. JPodłoże Loefflera pobudza tworzenie ziarnistości metachromatycznyeh.

b.    Agar Tindale a jest podłożem wybiórczym, hamuje wzrost innych bakterii. Pozwala na podstawie wyglądu kolonii odróżnić C. diphtheriae od innych gatunków Corynebacterium.

B. Czynniki determinujące chorobotwórczość. C. diphtheriae me jest organizmem inwazyj-"""" '_nym, a ogólne objawy chorobowe są spowodowane przez egzotoksynę. Szczepy C. diphtheriae nie wytwarzające egzotoksyny nie wywołują ogólnych objawów chorobowych.

1.    Biosynteza. Tylko szczepy C. diphtheriae, które stały się lizogenne pod wpływem .bakteriofaga, jiosicieJa_gęnu tox, wydzielają toksynę błoniczą.

a.    Synteza toksyny w^?zmaga się, gdy populacja bakterii wchodzi w' fazę obumierania, ale do uwalniania egzotoksyny nic jest konieczne namnażanie faga w fazie litycznej.

b.    Synteza toksyny jest regulowana przez dostępność żelaza. Osiąga szczyt, jeżeli stężenie żelaza w podłożu hodowlanym jest bardzo niskie.

2.    Struktura. Toksyna jest białkiem zbudowanym z dwóch podjednostek.

a. Frakcja BJest.- podjednostką wiążącą, pośredniczy w- przyłączeniu toksyny do komórki (przez receptor dla nabłonkowego czynnika wzrostu, który jest obecny na różnego typu komórkach) i w transporcie toksyny do wnętrza komórki.