210

s. URZĄDZENIA POMOCNICZE STACJI

Przy kompensacji indywidualnej rozładowanie kondensatorów następuje zazwyczaj przez impedancje odbiorników.

Obciążenie urządzeń i sieci elektroenergetycznych jest zmienne w ciągu dnia. Moc baterii kondensatorów musi być dostosowana do zapotrzebowania na moc bierną. Dokonuje się to w bateriach nie dzielonych — przez ich załączenie lub wyłączenie w pewnych okresach, a w bateriach dzielonych — przez dołączanie lub wyłączanie poszczególnych jej członów. Przekompensowanie jest niewskazane.

Zmiana mocy baterii dzielonych może być dokonywana przez obsługę:

—    na podstawie obserwacji przyrządów pomiarowych i faktycznego zapotrzebowania na moc bierną,

—    według harmonogramu godzinowego opracowanego przez dyspozycję mocy i służby energetyczne zakładów przemysłowych.

Przy częstych i dużych zmianach poboru mocy biernej wskazane jest zastosowanie specjalnych urządzeń samoczynnego sterowania baterii kondensatorów, opartych na pomiarach jednej lub kilku następujących wielkości: napięcia, prądu, mocy biernej, mocy czynnej, współczynnika mocy cosą>, czasu. Budowane są specjalne sterowniki (regulatory) wyposażone w następujące człony: pomiarowy, zwłoczny oraz wykonawczy.

Człon pomiarowy porównuje wielkości mierzone z zadanymi i po stwierdzeniu możliwości dokonania odpowiednich przełączeń przekazuje impuls do członu opóźniającego. Celem członu zwłocznego jest ograniczenie częstych przełączeń dokonywanych łącznikami zestykowymi przy krótkotrwałych zmianach obciążenia oraz zachowanie koniecznej przerwy na rozładowanie baterii przed jej ponownym załączeniem, wynoszącej od kilkunastu sekund do kilku minut. Po niezbędnym opóźnieniu impuls jest przekazywany do członu wykonawczego, którego zadaniem jest wybór właściwego członu baterii i spowodowanie działania odpowiednich łączników.

W eksploatacji są odbiorniki o bardzo dużych mocach znamionowych (rzędu setek kilowatów) charakteryzujące się bardzo szybkimi i dużymi zmianami obciążenia, np. silniki napędów górniczych maszyn wyciągowych, pracujących na przemian jałowo i przy pełnym obciążeniu. W urządzeniach tych kompensacja mocy biernej może być rozwiązana przy zastosowaniu bezzes-tykowych (statycznych) łączników tyrystorowych. Załączenie baterii dokonuje się w ściśle określonej fazie wówczas, gdy napięcia źródła zasilania i baterii kondensatorów są jednakowe. Prawie całkowicie są wyeliminowane przebiegi przejściowe prądu i napięcia podczas łączenia. Częstość przełączeń może być dowolnie duża, co umożliwia zastosowanie tzw. quasi nadążnej kompensacji.

Podany sposób kompensacji jest możliwy do zastosowania głównie w sieciach niskiego napięcia, ponieważ tyrystory są budowane na napięcie znamionowe do 2 kV. W sieciach średniego napięcia taka kompensacja jest możliwa przy zastosowaniu specjalnego transformatora dopasowującego. Jed-

210