2Êndida albicans

388    | RozdziaÅ‚ 42

barwionych metodą Grama lub przez badanie mikroskopowe pobranych od pacjenta fragmentów skóry lub błon śluzowych umieszczonych w KOH.

b. Rozpoznanie kandydozy uogólnionej jest znacznie trudniejsze, gdyż jest konieczna izolacja drobnoustroju. Rodzaj materiaÅ‚u pobieranego od pacjenta zależy od objawów klinicznych (np. krew, wydzielina z pochwy, mocz, kaÅ‚, materiaÅ‚ ze zmian na bÅ‚onach Å›luzowych).

(1)    Badanie histologiczne

(a)    W tkankowych preparatach mikroskopowych C. albicans może wyglÄ…dać jak drożdżak albo tworzyp strzÄ™pki rzekome (pseudogrzybniÄ™) (o szerokoÅ›ci 3-5 pm), albo jedno MJrugicrStrzÄ™pki rzekome to komórki drożdżaka z pojedynczym pÄ…czkiem (o szerokoÅ›ci 3-4 jim), który pozostaje przyÅ‚Ä…czony do komórki macierzystej, wydÅ‚uża siÄ™, a nastÄ™pnie pÄ…czkuje ponownie. StrzÄ™pki pseudogrzybni, które sÄ… charakterystyczne dla komórek C. albicans, sÄ… podobne do prawdziwych strzÄ™pków, ale w miejscu pÄ…czkowania pozostaje niewielkiego stopnia zwężenie.

(b)    Reakcji zapalnej zazwyczaj towarzyszy ropny wysiÄ™k.

(c)    W zmianach przewlekÅ‚ych mogÄ… znajdować siÄ™ komórki olbrzymie.

(2)    Hodowla. Na wiÄ™kszoÅ›ci podÅ‚oży stosowanych do hodowli bakterii czy grzybów C. albicans roÅ›nie już w ciÄ…gu 24-48 godzin. Wielkość drobnoustroju wynosi 5-10 pm. W szczególnych warunkach hodowlanych (w surowicy przy temperaturze 37°C), po 2-3 godzinach hodowli C. albicans tworzy w'ypustki protoplazmatyczne, którymi sÄ… nie podzielone, podobne do strzÄ™pków wydÅ‚użenia komórki drożdżakowej. PodstawÄ… do identyfikacji gatunku jest morfologia tworzÄ…cych siÄ™ w hodowli na agarze z mÄ…czkÄ… kukurydzianÄ… pseudogrzybni i chlamydospor, test asymilacji wÄ™glowodanów i testy fermentacyjne.

(3)    Badania serologiczne. Testy opierajÄ…ce siÄ™ na identyfikacji swoistych przeciwciaÅ‚ przeciw antygenom Candida albo antygenów Candida nie sÄ… przydatne klinicznie, ponieważ na ich podstawie nie można rozróżnić kolonizacji od zakażenia.

4. Leczenie

a.    Kandydoza powierzchowna

(1)    Zakażenia skóry oraz jamy ustnej i gardÅ‚a sÄ… leczone miejscowo maÅ›ciÄ… lub kremem zawierajÄ…cym nystatynÄ™ lub ketokonazol. Oba leki sÄ… równie skuteczne. Zawiesina z nystatynÄ… jest skuteczna w leczeniu kandydozy jamy ustnej i gardÅ‚a.

(2)    KandydozÄ™ przeÅ‚yku zwykle leczy siÄ™ doustnymi preparatami klotrymazolu, ketokonazolu lub flukonazolu.

(3)    Kandydoza pochwy. Aby zmniejszyć ryzyko nawracajÄ…cych zakażeÅ„, których ÅºródÅ‚em jest przewód pokarmowy, w leczeniu kandydozy pochwy zaleca siÄ™ doustne preparaty ketokonazolu lub flukonazolu (obok czopków albo maÅ›ci dopochwowych).

b.    Kandydoza uogólniona. Lekiem z wyboru jest amfoterycyna B. Jeżeli źródÅ‚em zakażenia jest sztuczna zastawka serca lub cewnik, należy je usunąć. Jeżeli obce ciaÅ‚o pozostanie w organizmie gospodarza, samo leczenie farmakologiczne nie zniszczy drobnoustroju.

B. Kryptokokoza jest wywoÅ‚ana przez Cryptococcus neoformans. Ten charakterystyczny gatunek drożdżaka ma otoczkÄ™, wymiary' 5-10 (im (bez otoczki) i rozmnaża siÄ™ przez pÄ…czkowanie. Pojedynczy pÄ…czek ma charakterystyczne zwężenie u podstawy.

1. Epidemiologia

a. Występowanie. C. neoformans jest bardzo szeroko rozpowszechnionym droż-dżakiem i występuje na całym świecie.