413

V. Stan klęski żywiołowej 413

tecznie podjęte tylko przy zastosowaniu nadzwyczajnych środków”. Katastrofą naturalną lub awarią techniczną może być też zdarzenie wywołane działaniem terrorystycznym.

Stan ten wprowadza Rada Ministrów (art. 232 konstytucji), w drodze rozporządzenia. dla części lub całości terytorium państwa, na okres nie dłuższy niż trzydzieści dni. Dla przedłużenia tego stanu, zawsze na czas określony. Rada Ministrów potrzebuje zgody Sejmu. Wprowadzenie stanu klęski żywiołowej skutkuje zmianami w zasadach działania organów władzy publicznej oraz ograniczeniami wolności i praw jednostki.

Kierownictwo działaniami mającymi na celu zapobieżenie lub usunięcie skutków klęski żywiołowej sprawują odpowiednie organy administracji lokalnej: wójt (burmistrz, prezydent miasta), starosta lub wojewoda, w zależności od terytorialnego zasięgu klęski żywiołowej. Jeżeli stan klęski żywiołowej wprowadzono na obszarze więcej niż jednego województwa, kierownictwo to należy do ministra właściwego do spraw wewnętrznych lub innego ministra wyznaczonego przez prezesa Rady Ministrów (art. 8 pkt 4 ukż). Organ kierujący ma prawo wydawania poleceń organom administracji niższego szczebla oraz innym publicznym jednostkom organizacyjnym na danym terenie, do dyspozycji wojewody lub ministra mogą też zostać - w miarę konieczności - przekazane pododdziały lub oddziały sił zbrojnych. W razie niezdolności organu kierującego do właściwego kierowania niezbędnymi działaniami organ administracji wyższego szczebla (więc, odpowiednio, starosta, wojewoda lub minister) może zawiesić uprawnienia organu kierującego (więc, odpowiednio, wójta, starosty lub wojewody) i wyznaczyć pełnomocnika do kierowania tymi działaniami. Widzimy więc, że w razie zaistnienia stanu klęski żywiołowej zacierają się odrębności między administracją samorządową i rządową, a może zacząć dominować podporządkowanie pionowe. Trzeba natomiast podkreślić, że wprowadzenie stanu klęski żywiołowej nie daje żadnych podstaw do ograniczania roli parlamentu, lokalnych organów przedstawicielskich, trybunałów ani sądów.

Zakres dopuszczalnych ingerencji w prawa i wolności jednostki jest - na poziomie konstytucyjnym - wyznaczany klauzulą pozytywną, bo art. 233 ust. 3 konstytucji wskazuje prawa i wolności, które mogą podlegać ograniczeniom (wolność działalności gospodarczej - art. 22: wolność osobista - art. 41 ust. 1, 3 i 5; nienaruszalność mieszkania - art. 50: wolność przemieszczania się i pobytu na terytorium RP - art. 52 ust. 1; prawo do strajku - art. 59 ust. 3; prawo własności - art. 64: wolność pracy -art. 65 ust. 1: prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy - art. 66 ust. 1; prawo do wypoczynku - art. 66 ust. 2). Jest to technika odmienna niż zastosowana dla regulacji stanu wojennego i stanu wyjątkowego, bo domniemywa się tu istnienie zakazu ograniczeń, a nie ich dopuszczalności. Oznacza to, że ograniczenia pozostałych konstytucyjnych wolności i praw nie są dopuszczalne, poza normalnym zakresem, na jaki pozwala art. 31 ust. 3 konstytucji.

W omówionych ramach konstytucyjnych ustawa o stanie klęski żywiołowej wprowadziła dziewiętnaście szczegółowych postaci ograniczeń praw i wolności jednostki (niepublicznych osób prawnych i jednostek organizacyjnych), obejmujących między innymi ewakuację, tworzenie stref zamkniętych, kwarantannę, dokonywanie