42 43 [Rozdzielczo�� Pulpitu]

»lkoHo|_ta ,

w pr/>piulku «\ioniu. |xxlobnie zresztą jak w przypadku _H koc>ko^. pin^Manic i utrwalenie uzależnienia jest związane _H ?ach<*» ań    przyjmującej tę substancję psychoaktywną, d

nia się od nikotyny to:

—    początkowe ckw^iadczcnia je papierosami.

—• nauka palenia.

—    noayki^wc uż>^anie tytoniu.

L*ż>-^ mie tytoniu i efekty działania nikotyny sq powiązane z róźn nymi czynnikami psychologicznymi (np. napięcia emocjonalne) ora^^ dociskowymi (np. palenic papierosów przez osoby znaczące). Czynny ^ycA>hip| chęć palenia i - c miarę upływu czasu — przekształcają tę czyn ** w odruch waronkowy. Przenikająca cJo organizmu nikotyna obejmuje n? działaniem wszy-stkic narządy , w tym również wyższe czynności mózgu. txk jmkLi myślenie, nastrój, sprawność umysłowa.

NikiKyna wy kazuje działanie psychoaktywujące. wpływając na nastrój j_f czucia, oraz działanie euforyzujące podobne do tego. jakie ma alkohol. ty_r z upływem czasu nikotyna ..przystosowuje’* układ nerwowy do swojego dziak* nia (nieprzyjemne samopoczucie palacza w sytuacji, gdy zabraknie nikotyny, W ten sposób dochodzi do uzależnienia farmakologicznego od nikotyn Utrzymanie odpowiedniego stężenia nikotyny w surowicy krwi staje się L nieczne dla dobrego samopoczucia osoby uzależnionej.

Proces uzależnienia od alkoholu przebiega w czterech fazach.

Pa za pierwsza (tzw. wstępna, dyskretna) trwa od kilku do kilkunasto miesięcy. W przypadku dzieci i młodzieży jest stosunkowo krótka. W tej fa^ następuje stopniowe obniżanie się poziomu tolerancji na napięcia psychiczac (stresy ) przy jednoczesnym podnoszeniu się poziomu tolerancji na alkohol Osoba pijąca musi przyjmować coraz większe dawki alkoholu, by osiągnąć lea sam zamierzony efekt. Zjawisko spożywania coraz większych ilości alkoholu bywa nazywane ..mocną głową”.

Pa za druga (ostrzegawcza) polega na stopniowym przechodzeniu od picia kontrolowanego do utraty kontroli. Charakteryzuje się szuka nicm okazji do wypicia alkoholu, inicjowaniem wypijanych kolejek itp. Czło-^w*ak. który osiągnął tę fazę uzależnienia, spożywa alkohol coraz częściej ¹ ^ coraz większych ilościach. Alkohol jest najważniejszym celem spotka-^nia towarzyskiego. Po jego spożyciu człowiek lepiej się czuje, staje się „duszą towarzystwa*', ponieważ alkohol przynosi mu ulgę i uwalnia od napięcia. Często t*śt*e picie kończy się ..urwaniem filmu** (luki pamięciowe). Ta faza jest już a-przez otoczenia. Bywa, że alkoholik pije też po kryjomu, samotnie.

Faza trzecia uzależnienia (krytyczna) jest początkiem właściwego uzależnienia od alkoholu. Polega na całkowitej utracie kontroli nad spożywaniem napoi alkoholowych. Uzależniony stara się usprawiedliwiać swoje zachowanie poprzez wymyślanie i stwarzanie okazji do spożywania alkoholu. Rozpoczynając picie, nie potrafi określić, kiedy je zakończy, oraz ile alkoholu spożyje. Po kilkudniowym piciu („ciągu") przezywa przykre stany w postaci złego samopoczucia psychicznego, rozdrażnienia, lęku, depresji, osłabienia, drżenia rąk. nadmiernej potliwośct, wyrzutów sumienia.

Aby złagodzić te nieprzyjemne doznania, alkoholik stosuje tzw. „klina”, polegającego na piciu kolejnej dawki alkoholu, która eliminuje zespół odstawienia („kac”). Gdy „klin" zaczyna działać, pojawia się uczucie ulgi oraz poczucie winy z powodu kontynuacji picia i niedotrzymania abstynencji. W ten sposób alkoholik powoli traci szacunek dla siebie, staje się coraz bardziej bezsilny wobec swojego problemu, zaczyna więc szukać winnych w swoim otoczeniu. ^-Konsekwcncją jest agresja fizyczna i słowna skierowana pod adresem najbliższych osób. To ich bowiem alkoholik obwinia za swoje picie. Jednocześnie stara się ukryć swój problem, posługując się kłamstwem i zaprzeczaniem. Są to mechanizmy obronne uruchamiane w szkole, w pracy, w domu, zawsze wtedy, gdy podejmowane są tematy związane z nadmiernym piciem. Ponieważ nic to jednak nie zmienia, a potrzeba picia narasta, alkoholik gromadzi i ukrywa alkohol w domu. Już planowo upija się do nieprzytomności czego efektem są problemy zdrowotne w postaci dolegliwości żołądkowych, wątrobowych, trzustkowych. W sferze psychicznej coraz częściej daje się zauważyć drażliwość, la-bilność emocjonalną, nadpobudliwość, skłonność do kłótni oraz lęki. Następuje znaczny spadek energii życiowej, zanik zainteresowań oraz porzucenie swoich ambicji. Zaczynają się regularne, wielodniowe ciągi picia.

Faza czwarta (tzw. zejściowa, końcowa) ma najcięższy przebieg. Charakteryzuje ją daleko posunięta, ciągle postępująca, degradacja psychiczna i fizyczna. Uzależniony sięga z braku alkoholu konsumpcyjnego po alkohole niespożywcze. Znacznemu obniżeniu ulega tolerancja na alkohol.

Na tym etapie można się upić niewielką ilością wina lub wódki. Picie nabiera cech natręctw. Pojawia się otępienie uczuciowe i zanik uczuć wyższych.

Nasilają się objawy somatyczne i psychiczne aż do wystąpienia chorób (psychoza organiczna lub nieorganiczna). Następuje skrajne wyczerpanie organizmu, a w końcu śmierć.

Warto nadmienić, iż do tej pory nigdy nie zaobserwowano cofnięcia się procesu chorobowego z fazy wyższej do niższej.

Proces rozwoju uzależnienia od narkotyków również przebiega w czterech fazach.

Faza pierwsza polega na podejmowaniu pierwszych prób z przyjmowaniem narkotyków. Nastolatek eksperymentuje z narkotykami z ciekawości lub

43

www.wiip.com.pl