46432Q156312555521082679235 n

1. Pojęcia: teatralność, per formaty wność i pgrformans 15

mowanie poczucia „ja” miałoby wiązać się z ujrzeniem przez niemowlę własnego odbicia w lustrze. Odtąd w psychice powstaje spójny obraz Ja”, który jest- wszakże tylko odzwierciedleniem lustrzanego obrazu a nie realnym podmiotem. Wyobrażenie służy jednak jednostce do w miarę spójnego wykonywania (perform) swego życia w ś wiecie społecznym, którego jednostka, uczy się poprzez naśladowanie i powtarzanie, wchodząc w sferę symboliczną, w sferę języka i kultury.

O mimetycznym i performatywnym charakterze nabywania osobowości społecznej mówi z kolei socjologiczna teoria inlerakcjonizmu symbolicznego, która wyjaśnia proces socjalizacji. Koncepcja Gcorge/a Herberta Mcada zakłada nabywanie osobowości społecznej dzięki role-taking. Na etapie „gry” dziecko naśladuje zachowania najbliższego opiekuna, inter-nalizując wzory rodzicielskie. Na etapie „zabawy” odwzorowuje już wiele różnych ról społecznych pod wpływem kontaktów z grupami odniesienia, a także z wzorcami idealnymi (z bajek, filmów, mediów). Regulacjom społecznym podlega nie tylko zachowanie, ale od najwcześniejszych lat również ciało.

Słynny szkic Marcela Maussa z lat trzydziestych XX wieku o Sposobach posługiwania się ciałem pokazuje ciało ludzkie na styku biologii i życia społecznego. Postawy ciała, sposoby chodzenia, spełnianie funkcji fizjologicznych, praktyki seksualne itd. są przekazywane kulturowo i podlegają normom społecznym (MauSS 2001). Normy te mogą przybierać postać niezauważalnych i mało uświadamianych konwencji, ale także reguł czy aktów prawnych, i obwarowane są różnego typu sankcjami społecznymi. Mauss polemizował z Arystotelesem i uniwersał i żującymi ludzką naturę teoriami psychologicznymi, pisząc: „Przez wiele lat. rozważałem ową kwestię społecznej natury habitus. [...] Te »nawyki« zmieniają się oczywiście zależnie od jednostki i jej sposobów naśladowania innych, ale przede wszystkim zmieniają się w zależności od społeczeństw, wychowania, konwenansów, mody, prestiżu. Mamy tu do czynienia z technikami, z dziełem zbiorowego i indywidualnego rozumu praktycznego, a nie — jak się zazwyczaj mniema — z duszą i jej zdolnościami naśladowczymi. f...] Wychowanie ma widoczny wpływ na wszystkie elementy sztuki posługiwania się ciałem ludzkim. Pojęcie wychowania mogło nakładać się na pojęcie naśladownictwa. [...J Proces naśladowania przebiega na zasadzie prestiżu. Zarówno dziecko, jak i człowiek dorosły naśladuje uwieńczone powodzeniem czyny, które powiodły się osobom cieszącym się ich zaufaniem i mającym pewien autorytet. Nawet czyn wyłącznie biologiczny, dotyczący własnego ciała, narzuca się z zewnątrz, z góry. Zespół ruchów składających się na owe działania jednostka przejmuje z czynu wykonywanego pod jej oczyma albo przez nią razem z innymi osobami.