5

etiologia (czynniki ryzyka)

palenie papierosów

dym tytoniowy:

1.    faza gazowa (m m. cyjanowodór, tlenek węgla, dwutlenek węgla)

2.    faza Stałą = substancje smoliste (np benzopiren. dwubenzoantracen)

3.    karcinogeny narządowe (związki niklu i ka<tnu. polon, bizmut)

1 i 2 = tumor promotors, 3 = tumor initiators

nadużywanie alkoholu

! multiplikacja lyzyka w przyp. jednoczesnego palenia papierosów!

dieta

szczególnie uboga w warzywa i owoce (witaminy A i C - antyoksydanty)

czynniki szkodliwe środowiska pracy

np. pyl drzewny, środki ochrony roślin, nawozy sztuczne, chrom, promieniowanie jonizujące, azbest, nikiel

zakażenie HPV

choroba refluksowa (GERD) predyspozycja genetyczna