8

}■

ł-

Sorpcja wymienna kationów (fizykochemiczna)

•Polega na wymianie jonów pomiędzy roztworem glebqwym, a koloidalnym kompleksem sorpcyjnym gleby.

•Na miejsce jonów zasorbowanych na powierzchni koloidów glebowych wchodzi równoważna chemicznie ilość jonów z roztworu glebowego.

iB

•Sorpcja wymienna może zachodzić między cząsteczkami koloidalnymi bez udziału roztworu glebowego ( w strefie oddziaływania cząstek - kontaktowa),

•Na takiej zasadzie dochodzi do wymiany jonów między koloidami glebowymi a korzeniami roślin.

Najczęściej spotykanymi kationami wymiennymi są; •Kationy o charakterze zasadowym: Ca, Mg, K, Na, NH4, •Kationy o charakterze kwaśnym; H, Al

Sorpcja wymienna jest uzależniona od czynników: •Budowy sorbenta,

•Odczynu gleby,

•Rodzaju kationu (wartościowości, wielkości, stopnia uwodnienia),

•Rodzaju anionu towarzyszącego,

•Stężenia kationów w roztworze,

•Stężenia roztworu,

•Temperatury,

•Wilgotności gleby (na gl suchych H⁺ sorbowane są w małych ilościach, na wilgotnych sorbowane są H⁺, Ca ²⁺ , Mg ²⁺ , Na⁺, K⁺

Uszeregowanie kationów pod względem energii wejścia do kompleksu sorpcyjnego

Li ⁺< Na⁺ < NH₄⁺ - K⁺ < Mg⁺ < Ca²⁺ < Al ²⁺ <Fe³⁺ < H⁺

Jony o tej samej wartościowości wchodzą do kompleksu w zależności od średnicy jonu. Energia wejścia zwiększa się wraz ze wzrostem średnicy jonów.

Wraz ze wzrostem średnicy jonów uwodnionych energia wejścia się zmniejsza.

(''■■Mim

•Sorpcja niektórych kationów zależy od anionów towarzyszących tj.: OH', Cl', NO^{3 -}

W ten sposób są sorbowane kationy CuCP, ZnCl⁺, FeOH ²⁺- Fe(OH)⁺2, Al(OH₂)⁺2

•Rozcieńczenie roztworu glebowego powoduje zwiększenie sorpcji kationów dwuwartościowych, a obniżenie jednowartościowych,

•Temperatura zwiększa szybkość reakcji jonów wymiennych, ale prawdopodobnie obniża wielkość sorpcji

8