CCF20091006006 tif

gów nie istnieje. Ponadto zaś zrezygnowalibyśmy z dobrego wyjaśnienia mnóstwa znanych faktów zachowania się zwierząt. Jakże by więc można było wytłumaczyć to zachowanie, sko-robyśmy nie ehcieli w nim widzieć nadawania znaków i kierowania się znakami?

Drugie rozwiązanie również wydaje się nie do przyjęcia. Jest ono popularne zwłaszcza wśród biologów i zwolenników tzw..biologizmu, integracji wszelkich nauk na podstawach przy-ródoznawczych: owszem, zarówno ludzie, jak zwierzęta posługują się znakami, ale ani u pierwszych, ani u drugich nie ma to nic wspólnego Z'wnioskowaniem. Na czym więc miałoby polegać użycie znaków? Jedni utrzymują, że na fizjologicznych reakcjach warunkowych organizmu, wywołanych przez fizyczne bodźce warunkowe. Ale to nie wyjaśniałoby, jak dochodzi do posługiwania się w roli znaków bytami faktycznie nie istniejącymi, nieempirycznymi, po-zafizycznymi. Inni idą śladem Morrisa; pisze on: „Jeśli A jest bodźcem przygotowawczym, który — pod nieobecność bodźców-przedmio-tów, zapoczątkowujących ciąg reakcji w postaci pewnego rodzaju zachowań — wywołuje w danym organizmie dyspozycję do zareagowania ciągiem zachowań tegoż rodzaju, to A jest znakiem nie rozstrzyga się kwestii, czy istnieją znaki nie spełniające tych warunków” (Morris, 1971:366). Ci inni używają wprawdzie terminów neurofizjiologii i psychologii, ale chyba tylko na pozór pozostają w granicach typowej biologicznej koncepcji bodźca — reakcji. Wszak zgadzają się na to, by w roli . bodźców występowały nie tylko konkretne fizyczne rzeczy; ponadto dopuszczają oni psychologiczne pojęcie dyspozycji; wreszcie nie wykluczają możliwości użycia znaków na innej zasadzie; W sumie więc wybierając tę. odmianę drugiego rozwiązania utracilibyśmy — wbrew pozorom — jego podstawę w postaci teorii odruchów warunkowych. Zarazem zaś, nie przyznając się do tego, otworzylibyśmy furtkę teorii wiążącej użycie znaku z pewnymi procesami psychicznymi, do których min. należy przecież i wnioskowanie.

Trzecie rozwiązanie, choć kompromisowe, także wydaje się niezadowalające. Jego zwolennicy powiadają: owszem, i ludzie, i zwierzęta używają znaków, ale tylko u ludzi polega to na wnioskowaniu, a u zwierząt — ńa czymś innym; nie bardzo zresztą wiadomo na czym. W takim jednak razie, dlaczego jedno i drugie zachowanie, i owo ludzkie, i owo zwierzęce, uważać, za posługiwanie się znakami. Skoro każde z nich na czym innym polega, to widocznie mamy do czynienia nie z jednym, lecz z dwoma różnymi pojęciami użycia znaku. Wybierając więc to ostatnie rozwiązanie ustracili-byśmy nadzieję na uzyskanie jednego wspólnego pojęcia użycia znaku, a zatem i pojęcia znaku. Zarazem zaś tolerowalibyśmy milcząco istnienie muru, o którym była mowa w związku z pierwszą koncepcją.

Jak widać, każde z powyższych trzech rozwiązań ma poważne wady, Z drugiej strony, hipoteza, według której, pó pierwsze, i ludzie, i zwierzęta używają znaków, po drugie, i u ludzi, i u zwierząt polega to na wnioskowaniu semiotycznym, ma następujące zalety. Pozwala w jednolity sposób ująć pewnego rodzaju zachowania się ludzkie i zwierzęce oraz- w jednolity sposób je wyjaśniać; tego domagają się specjaliści. Pozwala skonstruować jedno — dla ludzi i zwierząt — pojęcie użycia znaku oraz jedno pojęcie znaku; tego wymaga interes semiotyki jako nauki interdyscyplinarnej. Pozwala oprzeć pojęcie użycia znaku na pojęciu wnioskowania; to znajduje coraz nowe potwierdzenia.

Z tych względów wskazane wydaje się dążyć

221