CCF20120104030

250

251

wsze w zdaniu występują wszystkie składniki ok=« jako podstawowe (główne) części zdania. Wiele zależ wiem od tego, jak zdefiniujemy termin zdanie.

Warto więc pamiętać, że rozmaitych definic 2 nia jest wiele, samo wszak słowo zdanie w słownikach a « i traktowane różnie, a i rodzajów wypowiedzeń -jak po»2z-| waliśmy to wcześniej - może być wiele. Przyjrzyjmy się co na temat wyrazu zdanie mówią niektóre słowniki: ; nik języka polskiego-przeznaczony dla wszystkich, szsk^ słownik, opracowany z myślą o uczniach polskich szkć-: n: stawowych i średnich, oraz encyklopedia językoznawca ■ przeznaczona dla specjalistów: językoznawców i studeraa filologii.

Słownik języka polskiego notuje taką definicję z^-nia (wraz z przykładami, ilustrującymi możliwe znaczenia sss słowa):

zdanie -    1. rzeczownik od czasownika "zdać’ [np

egzamin > zdanie egzaminu było łatwe. Zdanie sprawy z niebezpieczeństwa uchroniło Jana przez ~~ rozważnym krokiem = to, że zdał sobie sprawę z. 4

2.    wypowiedzenie, myśl wyrażona słowan długie, treściwe zdanie. Objaśnić coś w kilku żeni ach. Urwać w pół zdania. /.../

3.    mniemanie, pogląd, opinia, sąd o kimś : czymś: powszechne, ogólne zdanie na jakiś te^-t : wyrobić sobie zdanie o kimś; mieć własne zdane narzucać komu swoje zdanie /.../

4.    jęz. zespół wyrazów powiązanych na poćss-wie gramatycznych zależności, zawierający orzeczenie najczęściej w formie osobowej czasownika zdanie pojedyncze, złożone; zdanie proste, rozw - ę-te; zdanie oznajmujące, pytające, warunkowe LJ

5.    tog. wypowiedź, wyrażenie sensowne oznajmiające (orzekające coś czymś), które może być

prawdziwe lub fałszywe

6.    muz. następstwo dźwięków melodii stanowiące pewną całość/.../

SJP pod red. M.Szymczaka; PWN, Warszawa 1981; t.lll

Słownik notuje tu - jak widać - kilka dość różnych —~:zeń wyrazu zdanie. Dla nas interesujące jest znaczenie

-    cefiniujące to słowo z punktu widzenia językoznawstwa ■s: Nasz wstępny warunek, że zdanie musi zawierać scóową formę czasownika jest tu osłabiony - “najczęściej" zracza bowiem, że nie zawsze forma osobowa musi wystą-rc Z definicji nie wynika jednak, czy zdaniem są też wypo-•eczenia, w której takiej formy brak (np. Tata w domu; To nie *na>, ani też -czy jest zdaniem konstrukcja z nieosobową ci—'ą czasownika (np. Wybito szyby. Postawiono zapory.

Czekać jeszcze?). Wygodne okaże się więc rozróż-

-    anie zdań osobowych i nieosobowych lub zdań w ści-jym sensie i zdań w szerszym sensie.

W szkolnym słowniku nauki o języku czytamy z kolei:

zdanie - czasownik w formie osobowej lub zespół wyrazów, który zawiera formę osobową czasownika, wyraża zakończoną myśl i tworzy strukturę zgodną z normami obowiązującymi w gramatyce; wypowiedzenie, zespół wyrazów wykazujących wzajemną zależność gramatyczną, w której występuje forma osobowa czasownika /.../

Jan Malczewski, Szkolny słownik nauki o języku.

“Polska Oficyna Wydaw. “BGW’; Warszawa 1991