DSC06313

Pojecie i podział zasobów oceanicznych 23

minerałów ciężkich i kamieni szlachetnych oraz sedymentacji i dobrego natlenienia wód przyden-surowców skalnych. Odrębną genetycznie i prze- nych (konkrecje polimetaliczne) lub w strefach strzennie grupę stanowią surowce energetyczne rozrostu dna oceanicznego, odznaczających się i chemiczne oraz pierwiastki pozyskiwane z wody dużą intensywnością procesów hydrotermalnych morskiej. Podział ten odzwierciedla więc różnice i wulkanicznych (polimetaliczne rudy siarczkowe w występowaniu i rozmieszczeniu kopalin użyte- czy iły metalonośne). Stwierdzone zależności zo-cznych w oceanach. Różnice te są przede wszyst- staną omówione w dalszych rozdziałach, kim związane z odmienną genezą tych złóż, uwa-    Bardziej szczegółowo przedstawiono problematy-

runkowaną różnicami w budowie skorupy kon- kę występowania i genezy głębokowodnych surow-

Tabela 1.2. Skład chemiczny litosfery ziemskiej

Składniki główne w %					Składniki rzadkie
Pier wiastek	Skorupa kontynentalna			Skorupa oceani czna	Rząd zawartości w % wag.	Skorupa kontynentalna	Skorupa oceaniczna
	1	2	3		4
0	47,0	47,9	46,4	44,5	n • 10'^2	S, Sr, C, Zr, Cl, Ba, Rb	Sr, F, V, S, Cr, Ni, Zr, Zn, Cu, C, Ba
Si	29,5	31,0	28,1	24,0
Al	8,1	7,9	8,2	8,8
Fe	4,6	3,3	5,6	8,6	n ■ 10-^3	V, Cr, Zn, Ce, Ni, Cu, La, Nd, Li, Y, Nb, N, Co, Pb, Th, B, Sc	Cl, Co, Sc, Rb, Y, Nb, N, Ga, La, Li
Ca	3,0	2,7	4,1	6,7
Na	2,5	2,7	2,4	1,9
K	2,5	2,7	2,1	0,8	T O a	Pr, Sm, Gd, Dy, Be, Cs, Ta, Er, Yb, Sn, U, Br, Tb, Ho, As, Ge, Eu, W, Hf	Pb, B, Br, Th, Hf, As, Ge, Mo, Sn, W, Cs
Mg	1,9	1,3	2,3	4,5
Ti	0,45	0,42	0,57	0,9	poniżej io-^4	Lu, I, Tm, Sb, Tl, In, Cd, Bi, Hg, Ag, Se, Pd, Au, Te, Re	U, Be, Ta, I, Cd, Sb, In, Tl, Ag, Hg, Se, Au, Bi
Mn	0,10	0,06	0,09f	0,15
P	0,09	0,08	0,10	0,14

Źródło: Kabata-Pendias, Pendias, 1979.

tynentalnej i oceanicznej oraz zróżnicowanymi ców polimetalicznych oraz ropy naftowej i gazu warunkami sedymentacji w poszczególnych stre- ziemnego, czy surowców skalnych i chemicznych, fach [Kotliński, 1997a].    bowiem brak jest w polskiej literaturze aktualnych

Powstawanie złóż surowców metalicznych czy    danych na ten temat. Badania wymienionych osadów

skalnych uzależnione jest od występowania na    są intensywnie prowadzone i rozwijane przez wiele

kontynentach odpowiednich rodzajów skał mag-    krajów. Uznano więc za pożyteczne i celowe omó-

mowych i metamorficznych, podlegających inten-    wienie tych zagadnień w rozszerzonym zakresie,

sywnej denudacji, i produktów pochodzących    Natomiast złoża rozsypiskowe minerałów ciężkich są

z ich rozkruszania, doprowadzanych rzekami do    opisywane w literaturze częściej ze względu na

morza, które są źródłem składników użytecznych,    dostępność danych (dotyczy to również Polski)

np. minerałów ciężkich, metali i kamieni szlachet-    i dlatego przedstawiono skrótowo obszary występo-

nych czy kruszywa budowlanego (rys. 1.12).    wania tych kopalin. W książce pominięto tylko te

Z kolei występowanie złóż ropy naftowej i gazu    złoża, których główna część występuje na lądzie,

ziemnego związane jest z dużą miąższością osa-    a kontynuują się one w morzu, m.in. złoża md żelaza,

dów mezozoiczno-kenozoicznych w basenach se-    Zasoby odnawialne obejmują zasoby żywe,

dymentacyjnych, na szelfach i w górnych częś- stanowiące źródło żywności oraz wodę pitną. Sto-ciach stoku kontynentalnego (rys. 1.13). Natomiast pień wykorzystania tych zasobów zależy od szyb-tworzenie się nagromadzeń polimetalicznych kości ich odnawiania się. w strefach głębokowodnych przebiega pod wpły-    W morzach i oceanach występują w zasadzie

wem procesów hydrogeniczno-diagenetycznych dwa główne rodzaje zasobów odnawialnych. Pier-w głębiach oceanicznych, w warunkach spokojnej wsze stanowią zasoby żywe, które w całej swej