DSCF1881

101

Osobowość borderl ine: Historia pojęcia i diagnoza zaburzę n i a

zaburzenia borderl ine. Jako typowy przykład zaburzenia charakteru o «wysokim» poziomie podaje Kernberg nerwicę natręctw oraz histeryczną i masochistyczną nerwicę charakteru. Infantylna osobowość rozwija się na «średnim» poziomie i styka się ze sferą borderline, podczas gdy narcystyczna osobowość wykazuje zaburzenie charakteru typowe dla «niskiego» poziomu strukturyzacji, chociaż może również sięgać średniego.

Autor zastrzega sobie jednak, że zaproponowane przez niego kryteria nie są kompletne. Decydującymi o diagnozie zaburzenia borderline są określone kryteria strukturalne, dodaje bowiem uwagę, iż ‘struktury’ są to psychiczne konfiguracje podlegające powolnym zmianom. Ich zadanie polega na regulacji psychicznych procesów lub funkcji. Kernberg proponuje rozpoczęcie diagnozy od analizy «Ja» jako makrostruktury z różnymi substrukturami i funkcjami, a następnie przejście do pochodnych struktur, a mianowicie do uruchomionych relacji z obiektami.ⁿ

Na uwarunkowania problemu borderline w rozwoju osobowości zwróci! uwagę także A. R. Wolberg (1968), który ukształtowania struktury z pogranicza upatruje w reakcji dziecka na próbę wstrzymania jego rozwoju jako samodzielnej jednostki przez jednego z rodziców. Dziecko przyjmuje rolę obiektu, na który rodzice przenoszą swoje neurotyczne dążenia. W ten sposób następuje identyfikacja dziecka z wymaganą od niego rolą. Ta wymuszona (patologiczna) identyfikacja narusza nieuchronnie różne funkcje dotyczące kształtowania się osobowości, przede wszystkim funkcje związane z myśleniem i postrzeganiem. Powoduje ona również sadomasochistyczny rozwój, w trakcie którego nabywane są pasywno-agresywne cechy charakteru. Pacjent znajduje się pod wpływem fantazji na temat własnej identyfikacji. W trakcie tej fantazji zostaje przypomniany wymuszony przez rodziców akt ujarzmienia i zaczynają się konsekwencje jego destruktywnego oddziaływania. Według Wolberga na rozwój dziecka ma wpływ atmosfera całej rodziny, a nie tylko matka. Dziecko buduje fantazje identyfikacyjne, które służą do obrony przed trau maty żującą sytuacją w rodzinie. Dziecko, u którego w przyszłości można spodziewać się zaburzenia borderline - najczęściej było wykorzystywane jako obiekt rodzicielskiej projekcji.

Podobnego zdania jest Margaret S. Mahler (1975), która pojmuje zaburzenie z pogranicza jako skutek nieudanych kroków ku usamodzielnieniu i procesowi indywiduacji. Na pytanie, kiedy pojawiają się pierwsze traumatyczne doświadczenia, autorka odpowiada, źe w okresie wczesnej fazy separacji-

¹¹ W opartym na teorii Kemberga badaniu zaburzenia-osobowości-60nrfrrfóir, przy wykorzystaniu Narzędzia Samoopisu do Org ani zacji-Osobowości- Borderline (Set/- Report Instrument for Borderline Personalny Organ t łanom \ autorzy: J. Oldham i in. (1986) przedmiotem szczególnej obserwacji uczynili: (I) rozproszenie tożsamości (IdentndisdiJJuston), (2) prymitywne mechanizmy obronne (Primitive Abwehrmechanismen), oraz (3) poczucie rzeczywistości (Real not iprufung).