DSC27

74 KI).bki» M i ni¹ /;i Kicwic/.

jącc mu różnego rodzaju wrażeń (np. smakowych: smakołyki lizaki, ciastka, owoce czy termicznych: zimne, ciepłe ilp.). W’ c/asic zajęć /wracano uwagę mc tylko na doznania, ale i przeżycia wyzwalające radość sprawczą d/icci.

Masa/, twarzy dziecka

Masaż twarzy rozpoczynano od dotyku i objęcia dłońmi całej głowy dziecka. Następnie kolejno dotykano i nazywano poddawaną masażom c/ęść twarzy (np. mów iono: teraz masujemy twoje czoło, twój policzek jeden, twój policzek drugi, brodę. nos. który zabawnie robi ..apsik” itp.). Wprowadzono przy tym zabawne wierszyki i piosenki ilustrowane ruchem (w miarę potrzeby niektóre ich słowa wzmacniano mocniejszymi akcentami dotykowy mi, np. mocniejszym uciskiem danego miejsca ciała lub nawet delikatnym tiszczypaniom).

Masaż zabezpieczający pr/cd atakami padaczki

Padaczka nawet o lekkim przebiegu u dzieci często powoduje, ze otoczenie oczekuje w' związku z ich chorobą nieuchronnych anomalii zachowania i charakteru (Olechnowicz 1997). Oczekiwania takie - wbrew logice - często się sprawdzają. Powstałe zaburzenia zachowania niekiedy etykietuje się jako psy-cho-organiczne. a co za tym idzie, oporne na wpływ wychowania. Okazuje się jednak, że można w znacznym stopniu wywierać wpływ na zachowania d/icci chore na padaczkę. Przytulenie dziecka, głaskanie go po głowic i karku oraz przemawianie doń pewnym, lecz łagodnym. ..ciepłym" głosem daje dobre wyniki. U wszystkich bowiem dzieci poddanych tego rodzaju zabiegom, jak wykazały wyniki obserwacji, zmniejszyła się znacznie liczba ataków (z czterech, a nawet w iększej ich liczby w tygodniu do jednego lub dwu ataków w ciągu miesiąca). Według opinii neurologa prof. Wandy Horyd. zaistniałe zjawisko można uzasadnić odczuwanym dobrostanem psychicznym dziecka, jego rozluźnieniem psychicznym, a także równowagą procesów przemiany tluszczowo-bialkowcj. A zatem zachowania i oczekiwania najbliższych, ich stosunek do dziecka wywierają kojący wpływ na stan układu nerwowego dziecka, jego równowagę psychiczną i funkcje wegetatywne.

Paluszkowe zabawy

Do zabaw nazywanych przez W. Szuman (1997) ..zabawami paluszkowymi" należą zabawy zachowane w tradycji ludowej, których autorami byli anonimowi, dawno zapomniani już autorzy. Wiele tych prostych, zabawnych wierszyków, recytowanych przy akompaniamencie prześmiesznych ruchów palców i dłoni czy też głowy (pocieranie palcami, ruch „kroczących" palców, muskanie twarzy, kiwanie głową, uciskanie końców palców itp.) przetrwało w naszej pamięci, tkwiąc korzeniami głęboko w dzieciństwie.

Paluszkowe zabawy angażują nic tylko dziecko, ale też zbliżają doń dorosłego (matkę lub terapeutę). Dorosły podejmuje zabawę z niesprawnym umysłowo i ruchowo dzieckiem nawet wtedy, kiedy ono pozostaje zupełnie obojętne emocjonalnie, kiedy zupełnie wydawałoby się nie reaguje na słowo mówione. Nie umie wyrazić swych dążeń, nic umie się cieszyć z doznań sprawiających mu jednak przyjemność (o czym wydają się świadczyć niektóre jego zachowania). Zabawy Ic mają to do siebie, że - jak zauważono to w naszym przypadku -wyzwalają czytelne reakcje dziecka, aktywizują ruchy jego ciała, a nade wszystko angażują je emocjonalnie. Pierwszymi reakcjami, jakie obserwowano u objętych terapią dzieci, były: uniesienie głowy, grymas ust, spojrzenie na osobę terapeuty lub matkę. Potem pojawił się spontaniczny okrzyk z czasem wzmocniony głośnym, radosnym, intencjonalnym śmiechem, spontanicznym ruchem kończyn, a w końcu także ruchem z przemieszczeniem ciała (tzw. kompleks ożywienia, por. M. Piszczek 1996).

Tego rodzaju zabawy, tak bardzo łubiane przez niemowlęta, by mogły być źródłem icli niekłamanej radości, muszą być wielce „ceremonialne". Wierszyki muszą być recytowane z ogromną czułością, serdecznością i uśmiechem, w oprawie delikatnego, wzbudzającego zaciekawienie dotyku ciała dziecka, ruchu muskającego najbardziej wrażliwe czuciowo miejsca jego ciała. W zabawach tych dziecko uczy się umiejętności okazywania swych dążeń, a jednocześnie sposobów manifestowania radości, momentów doznawanych przyjemności, których jest spragnione. W paluszkowych zabawach jest także miejsce na spożytkowanie bezwładnej energii, która w pokrzykiwaniach, piskach, kaskadach śmiechu czy okrzykach niekonwencjonalnych wydatkowana jest zgodnie z celem i potrzebą rozbawionego dziecka. Rozładowanie napięć i nagromadzonej energii sprawia, że dziecko jest swobodne, rozluźnione, a przy tym odczuwa radość sprawczą. Próbuje zatem w sposób czytelny dla otoczenia dążyć do przedłużenia zabawy aktywizując jednocześnie swe ciało, uwalniając się jednocześnie od paraliżującego je lęku i zależności od innych.

Do znanych, popularnych i bardzo łubianych przez dzieci paluszkowych zabaw należą takie, jak: „raczek", „sroczka", Redzie, jedzie pan", „kiziu mi-ziu", „idzie myszka do braciszka", „dwa Michały" i wiele innych (patrz Szuman 1997, a także Minczakiewicz 1997).

Metoda akupresury (nazwana receptoterapią)

Jest to metoda oparta na dotyku, a ściślej na stymulacji odpowiednich punktów zlokalizowanych na dłoniach i stopach człowieka (np. dziecka). Punkty te, nazywane receptorami, stanowią unerwione miejsca pozostające w łączności z odpowiednimi narządami wewnętrznymi lub okolicami ciała (Prochowic/. 1990). Poprzez masaż odpowiednich receptorów (miejsc na stopach