Dunin Pismo zmienia swiat
16 tif

piśmienna. Różnymi drogami informacje i poglądy Zawarte w literach docierały i docierają do całości społeczeństwa, zmieniając sposób jego istnienia. Działało też to, co badacze nazwali orahiością wtórną. Słowo pisane i drukowane przeorało historię.

W zbiorach aforyzmowi myśli wypisanych z dzieł pisarzy zziaj*: duje się m.in. cytat z prac Jana Parandowskiego [231, s. 82]:;

„Jesteśmy tworami książek — tych, które znamy, znacznie więcej tych, których nie poznamy nigdy. Przeczytali je za nas nasi przodkowie^ tak samo, to co my przeczytamy, wejdzie w myśli i uczucia następnych pokoleń”.    . •_;

Refleksję tę można rozszerzyć. Od lat każdy, niezależnie od własnych lektur, żyje w świecie, w którym trwają informacje i poglądy przekazywane nam nie tylko przez przodków, lecz także współczesnych — krewnych, nauczycieli, znajomych, działaczy;' duchownych i wielu in., zarówno bezpośrednio jak i za pomocą różnych środków przekazu.    . ^ v ^ _:

Żyjemy w epoce bardzo rozpowszechnionego czytelnictwa/ ; Trzeba uśwadomić sobie, że dopiero od ok. 200 lat czytanie ■ przestało być w świecie umiejętnością wyraźnie elitarną, sięgnęło większości społeczeństw, a w Europie znalazło zwolenników we ' 'wszystkich warstwach. Liczba osób czytających wzrastała rów-’ nież w ciągu naszego XX w. Pismo jednak kształtuje świat znacznie dłużej. Warto ze spokojem przyjmować informację"! o tym, że dane dotyczące ludzi czytających zatrzymały się' albo drgnęły, okazując tendencje spadkowe. Nauczyciele, bibUo-': tekarze, działacze kultury powinni dokładać wszelkich starań, \ aby jak najwięcej osób pozostawało w kręgu doświadczających \ uroków osobistej lektury. Nigdy i nigdzie jednak ten nawyki 1 nie obejmował większości społeczeństwa i tak zapewne pozo-stanie.    J

Pismo od paru tysięcy lat stało się trwałym kośćcem kultury, jej pamięcią i motorem przemian. Prawdziwym końcem naszego świata stałoby się jedynie jego zniknięcie. Wolno żywić nadzieję, że — tak jak dotychczas — przechodząc różne przemiany/ znajdzie swe miejsce w kolejnych nadchodzących epokach. Pojawią się kolejni twórcy i czytelnicy.    ^ ¹

piśmiennictwo

r

j, ALTICK R.D., The English Common Reader, Chicago 1957.

%, ALTICK R.D., Preface to Critical Reading, 4 ed., New York 1960.

2a. Am Ende des Buchzeitalters, Hrsg. W. Adrian, Trier 1968.    *

3. ANDRZEJEWSKA J., Badania czytelnictwa w Polsce do 1939 r,, „Studia o Książce”, T. 16: 1986, s. 76-139.

4- ANDRZEJEWSKA J., Kultura czytelnicza jednostki jako program edukacji czytelniczej i przedmiot badń, „Studia o Książce”, T. 18: 1989, s. 23—63.

5.    ANDRZEJEWSKA J., Kultura czytelnicza nauczycieli szkoły podstaicmcej, Warszawa 1976.

6.    ANDRZEJEWSKI J., Z dziejów badań nad czytelnictwem w Polsce (do roku 1939), „Roczniki Biblioteczne”, R. 32: 1988, z.%, s. 211-257. .

7.    ANKUDOWICZ J., Kilka uwag o stanie badań czytelnictwa w Polsce, [W:] Problemy wiedzy o kulturze, Wrocław 1986.

8.    BAER L., Mit Holzschnit cerzierte Buchumschlage, Frankfurt a. Mein 1923.

9.    BARAŃCZAK S., Czytelnik ubezwłasnowolniony, Paris 1983.

10.    BĄK S„ ¹ Książka na wsi galicyjskiej przed pierwszą wojną światową, „Roczniki Biblioteczne”, R. 14: 1970, s. 993-1009.

11.    BIAŁECKI, I., Alfabetyzm funkcjonalny, „Nowa Res Puhlica”, 1996, nr 6, s. 68-76.

12.    „Bibliotekarz”, 1957-1996.

13.    Bildung und Kultur burgerlicher Frauen 1850—1918, Hrsg. G. Hantzscbel, Tubingen 1986.

14.    BŁEICHER G., Freie Zeit - Langweile - Literatur, Berlin 1977.

15.    book Hunger, Ed. R. Barker, R. Escarpit, Paris 1973. /

16.    RooAs’ «* aur Futurę, Ed. John Y. Cole, Washington 1987.

17 RnRFTKA J.. Bibłioterapia. Nowa szansa książki, Olsztyn 1992.

18. BRANDĘS ..J* O czytaniu, Lwów 1899.

10 r> Swch fn ćfer dynamischen Gesełlschaft, Trier 1970. ^:    . • ^r

20‘    GM»W8.

I^nlerna‘‘^onat' Ung. Dorsch, K.H. Teckentrup,

227