egz filozofia (13)

I eV

Tkoly

—    UJ/

dzieje filozofii. W metaforycznym prologu tego poematu, nawią-,ui*i vm do l lonicra 1Hczjoda clcata przedstawia podróż „wiedzącego męża"

Jo bogini, która przedstawia mu dwie drogi badania -.drogę prawdy i drogę nmiemani^Cały poemat jest skonstruowany wokół tego dychotomiczncgo rozro/nienia. już samo oddzielenie dwóch różnych dróg. a co za tym idzie -metod badania jest czymś oryginalnym na gruncie myśli greckiej.

P.irmcnides w wielu fragmentach głosi, źe jego wykład dotyczy właśnie samej prawdy (alcihcia), czyli tego. jak naprawdę jest. Ta koncepcja prawdy--bytu ^kontrastowana jest z jednej strony z mniemaniami (poglądami, przypuszczeniami) śmiertelnych, którym brak prawdziwej pewności, a z drugiej - ze zjawiskami, czyli rzeczami powstającymi, zmieniającymi się i ginącymi, w odniesieniu do których nie można mieć prawdziwej pewności. Farmcnidcs twierdzi, źe właściwym przedmiotem pierwszej drogi bada nia jest aletheia (byt), która może być pojmowana jako istota rzeczy. Filozof ł klei nie wskazuje, co uważa za ten byt, lecz mówi tylko, jakie są atrybuty (znaki) prawdy (istoty), a więc tego, co i jak naprawdę jest (to eon). Wskazuje on na niezrodzoność i niezniszczalność, wieczność, niezmienność, niepodzielność i zupełność, pełnię i niegradacyjność. bezwzględność i tożsamość, konieczność i jedność. Wszystkie te atrybuty ałethei (tożsamej dla Parmeni-desa z tym. jak jest naprawdę) można traktować także jako warunki możliwości racjonalnego myślenia i naukowego badania. Cala późniejsza tradycja metafizyczna próbowała wskazać na to. co spełnia warunki Parmenidesowe-go bytu prawdziwego.

Wykład cleaty dotyczący drogi prawdy nie wyczerpuje jednak treści jego poematu. Trzeba również rozważyć mniemania, na które śmiertelni są skazani. gdy kierują swe badania w stronę tego, co powstaje, zmienia się i ginie. bez wglądu w jego istotę. Rozważania te. którym „brak prawdziwej pcw-noici". nie dają nadziei na osiągnięcie prawdy, gdyż odnoszą się do tego, co lak naprawdę nie jest (zakładają jakieś „nic jest”), to znaczy tego, czego nie można w pełni poznać, ani wysłowić prawdziwie, czyli zgodnie z atrybutami prawdy. Nie można zatem deprecjonować świadectwa Parmenidesa dotyczącego mniemań, gdyż. - jak sam mówi - jest ono najlepszym opisem rzeczy mniemanych, przy świadomości, że ta droga badania nie prowadzi do Ujęcia istoty rzeczy. Oryginalny wykład Parmenidesa w tym zakresie moz na traktować jako najbardziej prawdopodobny opis rzeczy mniemanych.