Geologia wyklad 2

F 01 (W 03)

Rodzaje intruzji

Intruzje zgodne {lakolit, lopolit, sili) i niezgodne {dajka, pień, komin wulkaniczny)

(wg. J. Mitchella)

Intruzje zgodne {ściany skał intrudujących pokrywają się z powierzchniami • strukturalnymi skał otaczających):

-    lakkolit - ciała magmowe w kształcie bochenka lub grzyba, wciśnięte między warstwy = podstawa płaska, strop kopułowato wygięty, powstają na głębokości 0,5 - 3,0 km.

-    lopolit - odwrócony lakolit Przykładem lopoliu jest masyw Bushveld w południowej Afryce.

-    sili (ang. - próg) - żyła pokładowa, wniknięcie intruzji między dwie warstwy skalne, grubość od kilku milimetrów do kilkudziesięciu metrów, długość zmienna nawet ponad 100 km. Whin Sili w północnej Anglii, występujący w wapieniach karbońskich, ciągnie się na długości 128 km, ma 6 - 45 m grubości i zajmuje powierzchnię 1 600 km². Nazwa pochodzi od angielskiego słowa sili - próg, gdyż zwykle na powierzchni terenu odporniejsze skały magmowe tworzą stopień (próg).

Intruzje niezgodne - przecinają powierzchnie strukturalne {np. powierzchnie warstw, ławic) nie dostosowując się do nich:

-    dajka — żyła biegnąca w poprzek warstw, długość do kilkuset a szerokość kilku kilometrów. Największą dajką świata jest Great Dykę w Zimbabwe - ma 500 km długości i 5 - 7 km szerokości. Dajki często występują w dużej liczbie blisko siebie, tworząc roje dajek - np. w południowej Afiyce, Korsyce i Szkocji.

-    pień wulkaniczny- żyła kominowa kształt pionowego walca, średnica do kilku km,

-    komin wulkaniczny - (ang. neck), kształt walca o niewielkiej średnicy wypełnienie różnorodnym materiałem wulkanicznym.

Batolit - szczególny typ intruzji - wielki masyw skał magmowych, najczęściej granitoidów. Górna powierzchnia batolitów przecina niezgodnie różne skały, natomiast ich powierzchnia dolna nie jest nigdzie odsłonięta. W okresie formowania b. rzadko osiągają powierzchnię ziemi - odsłaniana jest ona w wyniku późniejszych procesów - erozja. Batolity powstają najczęściej wskutek połączenia się pojedynczych intruzji magmy, np. batolit Sierra Nevada składa się z 200 odrębnych intruzji, a batolit na zachodnim wybrzeżu Peru powstał z połączenia się niemal 3000 intruzji.