image8

Allcrnaeja ę: ą

Typowa dla fleksji i derywacji rzeczownikowej o raz lic/rhnikowcj, występuje także w kilku rdzeniach czasownikowych i czasownikowym sufiksic -ttą . Występuje głównie przed końcówką zerową M (B) lp. rzecz. ntęs. i żeń. (dęby: dąb, zęby . ząb). Poza lym zachodzi w Yl-B liczebników głównych. W czasownikach allcmal ą występuje w temacie rui przed zerową końcówką rodzaju męskiego w formach czasu przeszłego (sięgnął : sięgnęła), w formach bezokolicznika (lękać • zląc), w formach imiesłowów na -sz> {zrobiwszy) oraz w formach trybu rozkazującego (zaprząi).

W derywacji altemacja ta ma szerszy zakres obejmuje formy odrzeczownikowc i odliczebnikowe. Altemal ą pojawia się przed -k-, także w formacjach tworzonych

Altemacja ą ■ ę ograniczona jest we fleksji do pojedynczych rzeczowników zakończonych na ąc/-ądz w D lm.(micsiąc : miesięcy) oraz N lm. {pieniądz . pieniędzmi).W derywacji altemal ę. występuje przed lomianlami o nagłosie samogłoskowym (bez ruchomego e) oraz przed sufiksami ny. nik (miesięczny). Do tej altcmacji dochoU/.i regularnie w imiesłowach od czasowników giąć, ciąć. dąć. Ponadto występuje w derywatach od kilku innych rdzeni czasownikowych, rzeczownikowych i przymiotnikowych.

Altemacja o : u (ó)

Obejmuje fleksję imienną i czasownikową. W derywacji brak jej tylko w czasownikach odczasownikowych. Altemacii podlega przede wszystkim o znajdujące się zwykle przed pojedynczą dźwięczną spółgłoską tematu (poza m, n, ń) w położeniu przez 0 fo no logicznym lub przed suftksem o nagłosie spółgłoskowym.

We fleksji imiennej allemat u pojawia się przed końcówką zerową: w M lm. rzeczowników (rowu: rów), D Im. rzeczowników r. żen i nij. (osoba: osób).

We fleksji czasownika alternat u występuje w; kilku bezokolicznikach (-móc. -bóść. róść)-, formach trybu rozkazującego (robię ■ rób): 3 os. Ip. r. mes. czasu przeszłego (mógł. wiódł) i trybu przypuszczającego (mógłby, wiódłby): imiesłowie przysłówkowym (wiódłszy).

W derywacji altemacja la zachodzi najczęściej przed sufiksami -ka -ek. ko. ca. siwo, -sko oraz fomiaciach na ( O) i - a tworzonych paradygmatycznie. W derywatach odrzeczownikowych altemal u występuje, gdy tworzone są od tematów, w których altemacja zachodzi w c fleksji (osóbka, krówka). W derywatach od podstaw liczebnikowych (dwójka, trójca) i czasownikowych (dowódca, stwórca) oraz przymiotnikowych (grochówka, podstawówka) altemacja ta jest regularna. Nieregularnie zachodzi w derywatach od czasowników suflksalnych z rdzennym or (Twórca, dozorca).

Altemacja ?.■ o poświadczona jest tylko w kilku formach: młócić (omłoły), -mówić {mowa, odmowa).