IMGs65

H

WSZELKIE PRAWA ZASTRZEŻONE

BIBLIOTEKA UNIWERSYTECKA Im. Jerzego Giedroycia w Białymstoku

FUW0205829

M-55202

Papier druk. eat. kl.

ie, Zwierzyniecka 2

Nakład 10.000 egl< V. 70x100 cm, 70 gr

Zant- nr 5/Gd

ft«kopU .otrzymano 9. J, 1950 Drak Uy₄ artt. ukoftczono 22. IV. 1950

Dnika^aVTrp₁^Vl{^_v

WSTĘP

I

CHWILA

Dwanaście lat miała Narcyza, kiedy wybuchło powstanie listopadowe. Była wówczas na pensji pani Wilczyńskiej. Wraz z drugą koleżanką postanowiły uciec z pensji, aby wziąć udział w powstaniu. Dla przekonania się, czy podołają, dziewczynki poddają się próbom: morzą się głodem, sypiają na gołej podłodze, dźwigają wielkie kamienie. Rezultat — choroba.

Pod tym znakiem zaczęło się życie przyszłej pisarki, takie były nakazy chwili. Pozostała im wierna całe życie Gdy nasi wielcy poeci stwarzają sobie sztuczną ojczyznę na emigracji, ona pozostała na miejscu, żyła— co było wówczas najtrudniejsze — dla, kraju, w kraju. W dobie upadku ducha, ona grzała swym sercem, świeciła myślą.

Nie jest może rzeczą przypadku, że ta rola przypadła kobiecie. Jednym z nader ciekawych zjawisk jest ów rodzaj duchowego matriarchatu, jaki wytworzył się u ńas w owych latach czterdziestych. Przyczyna tego jest zozumiała. Klęska roku 1831 i jej następstwa jbyły straszliwym skrwawieniem się społeczeństwa, ciężkim zwłaszcza ubytkiem sił męskich. I nie tylko na polu bitwy. Padło dużo, to prawda, ale większą może lukę czyni więzienie,