IMG�60

jeśli jest kompetentnym i świadom* uczestnikiem tego procesu.

Ocena zmian w systemie edukacji W ocenie programu reformy nauczyciele & chowują duży dystans. W ich opiniach na^ mat kierunku i przebiegu reformy oraz widywanych skutków zmian na jakość edukacji w Polsce przeważa niezdecydor? nie i daleko idący sceptycyzm. Nauczyciele jedne zmiany akceptują, z innymi się niezga-dzają lub bardzo często nie potrafią wyrazie jednoznacznej opinii. Generalnie popierają potrzebę reformowania edukacji i wprowś’ dzania zmian, nie są jednak przekonani o ściwym kierunku tych zmian.

Bardzo krytycznie odnoszą się do strategii realizacji reformy, oceniając ją w 71V negatywnie. Mają duże wątpliwości co do zakresu i tempa wprowadzanych zmian w obecnych warunkach, sprzeciw budzi również organizacyjny oraz finansowy aspekt realizacji reformy. Wydaje się, że jest to efekt obniżonego poziomu zaufania wielu nauczycieli, którzy brali udział w niejednej (z reguły nieudanej) próbie reformowania oświaty W sytuacji, gdy władze inicjują kolejne zmiany edukacyjne, nauczyciele niezbyt chętnie je akceptują i odnoszą się do nich z dużą rezerwą.

Większość proponowanych i realizowanych zmian dotyczących poszczególnych obszarów systemu edukacji (nowa struktura, zarządzanie, programy nauczania, ocenianie, status zawodowy) jest oceniana przez nauczycieli w sposób ambiwalentny lub negatywny. Najbardziej przychylnie, biorąc pod uwagę odsetek ocen pozytywnych, nauczyciele odnoszą się do reformy programowej oraz zmian w zarządzaniu i finansowaniu edukacji.

Z badań wynika, że ocena programu reformy edukacji prezentowana przez badanych nie ma istotnego związku z ich statusem zawodowym. Niezależnie od miejsca pracy, poziomu wykształcenia, stażu pracy i zajmowanego stanowiska opinie nauczycieli w tym zakresie są podobne. Ocena zmian nie różnicuje także badanych pod ka.tem uczestnictwa w realizacji zmian. Może to wynikać z faktu, że w badanej grupie prawie 80% ogółu ocen to oceny ambiwalentne, stąd

kiego grodzkiego i ziemskiego, gostynińskie-go i sierpeckiego), w wylosowanych 37 szkołach różnego typu (szkoły podstawowe, gimnazja, licea ogólnokształcące, szkoły zawodowe). Wzięło w nich udział 310 pełno-zatrudnionych nauczycieli, co stanowiło 8.3 % populacji generalnej.

Analiza przeprowadzonych badań pozwala stwierdzić, że nauczyciele w większości znają podstawowe założenia programu reformy systemu edukacji. Jednak informacje, którymi dysponują są w wielu przypadkach wybiórcze i powierzchowne. Najlepiej orientują się w zmianach dotyczących zarządzania i finansowania edukacji oraz w nowym systemie oceniania uczniów. Słabo natomiast znają założenia reformy programowej i reformy strukturalnej polskiego szkolnictwa. Większość badanych wykazuje również słabą znajomość nowych zasad awansu zawodowego nauczycieli. Może to wynikać z wadliwego systemu przepływu informacji o zamierzeniach reformatorów lub świadczyć o tym, iż sami nauczyciele są głównie zainteresowani tymi zmianami, które bezpośrednio ich dotyczą, które trzeba realizować tu i teraz. Niezbyt chętnie sięgają po aktualne przepisy i dokumenty prawne.

Badania wykazały, że poziom znajomości programu reformy jest uzależniony od takich parametrów statusu zawodowego jak: miejsce pracy, staż pracy oraz zajmowane stanowisko. Zdecydowanie lepiej poinformowani są nauczyciele pracujący w szkołach podstawowych i gimnazjach, z dłuższym stażem pracy (od 11 do 20 lat i powyżej 20 lat), a także osoby zajmujące stanowiska kierownicze — dyrektorzy i wicedyrektorzy szkół.

Poziom wykształcenia badanych nie ma istotnego wpływu na ich zasób informacji o programie reformy. Wykazano również, że wyższy poziom znajomości programu reformy wśród nauczycieli warunkuje aktywniejsze uczestnictwo w realizacji zmian edukacyjnych. Znajduje tu potwierdzenie pogląd, te człowiek w sytuacji innowacyjnej chętniej i aktywniej angażuje się w proces zmian,