IMG�71

• Ciekawa praca, każdy dzień niesie cc$ nowego, nie można się nudzić, każdy dzi^ jest inny, inne pomysły, inne problemy do r₀j. wiązania. (Tadeusz, lat 29, G.)

• Bezpośredni kontakt z dziećmi, wpfa na ich postawy, możliwość patrzenia na za. chodzące zmiany, rozwój, pomoc nieraz w truj. nych sytuacjach. (Renata, lat 35, SP.)

Na pytanie: Jakie są wady wykonywanego zawodu odpowiadano następująco: stres, obciążenie psychiczne (22,2%), złe zarządzanie szkolnictwem (17,3%), wzrost liczby „trudnych dzieci” (15,1%), niskie zarobki (13,0%), zbyt liczne klasy, przepełnione szkoły (9,7%), malejąca ranga zawodu (6,5%), rywalizacja wśród nauczycieli (5,4%), dodatkowa praca w domu — przygotowanie się do lekcji, sprawdzanie prac (4,3%), odroczone efekty pracy (2,7%), brak pomocy dydaktycznych (2.2%), hałas (1,6%).

Oto niektóre wypowiedzi na temat wad nauczycielskiego zawodu:

• Struktura i organizacja pracy szkoły jest zacofana; brak perspektyw, że będzie lepią; edukacja zawsze będzie piętą rządu, gminy. (Edward, lat 48, G.)

• Pomimo słabnącej pozycji społecznej na nauczycielach ciąży szczególna presja środowiska, oczekiwania nie wymagane od innych grup zawodowych. Podlegamy ciągłej kontroli i ocenie. Nie jest się Zofią H. czy Marianem G., lecz nauczycielem matematyki, polskiego czy historii. Nigdy nie możesz o tym zapomnieć! (Tomasz, lat 37, SP)

• Zbyt wiele uwagi należy poświęcać tzw. I papierkowej pracy, dużą wagę przykłada się

do średnich, wskaźników, do tego, by wszystko ładnie wyglądało na papierze; papiery, pa- I piery, papiery!!! Tabelki! Rubryczki! Bzdurne przepisy! (Krystyna, lat 31, LO)

• Pensje: za dużo, żeby zdechnąć, za mało, żeby z godnością żyć. (Maria, lat 42, G.)

• Utarczki z dyrekcją szkoły, która dba jedynie o wyniki statystyczne, a nie o poziom i dobrą atmosferę pracy. (Urszula, lat 28, SP)

• Brak poczucia bezpieczeństwa - brak praw nauczyciela przy bardzo szerokich prawach ucznia. Dzieci stają się coraz odważniej-

⁵ Tamże, s. 21.

zawodów przestaje istnieć, a nieustannie powstają nowe. Trzeba umieć poruszać się zwinnie, zmieniać biegi i zdobywać nowe kwalifikacje bez narzekać. W atmosferze pośpiechu i braku stabilizacji ludzie próbują realizować się zawodowo. Mają świadomość konieczności wielokrotnego przekwalifikowywania się, lecz wielu robi to dopiero wówczas, kiedy zmuszą ich do tego okoliczności. Inni pomimo doskwierających negatywnych przeżyć związanych ze środowiskiem pracy, cieszą się, że w ogóle mają jakąkolwiek pracę. Wszak nowych ofert wcale nie jest dużo.

Aby dowiedzieć się, jak spostrzegają swoją pracę nauczyciele, przeprowadziłam w kwietniu 2001 roku sondaż, w którym wzięło udział 185 nauczycieli w wieku od 24 do 60 lat. Kobiety stanowiły 82% badanej populacji, mężczyźni jedynie 18% (stosunek ten odzwierciedla rzeczywistą strukturę zatrudnienia w szkolnictwie kobiet i mężczyzn).

81% badanej grupy stanowiły osoby za-mężne/żonate, zaś 29% osoby wolne (niezamężne, wdowy lub rozwiedzione). Badania przeprowadzono wśród nauczycieli szkół podstawowych (39%), gimnazjów (20%), liceów ogólnokształcących (24%) i w zespołach szkół SPiG (17%). Nauczyciele pochodzili w 32% z dużych miast, w 55% z miasteczek i w 13% ze wsi.

Jakie zalety spostrzegają nauczyciele w swojej pracy? Na to pytanie najczęściej padały następujące odpowiedzi: bezpośredni kontakt z dziećmi (33,5%), satysfakcja z wykonywanej pracy (26,5%), wakacje i inne przerwy w pracy (20,5%), ciągły samorozwój (8,1%), brak nudy (4,9%), inne np. samodzielne podejmowanie decyzji, budzenie zaufania (3,8%), brak odpowiedzi (2,7%).

Były wśród nich następujące wypowiedzi dotyczące zalet nauczycielskiej profesji:

• To sztuka prostego mówienia o zawitych sprawach. Ciągłe poszukiwanie dróg dotarcia do ciągle nowych osobowości. (Katarzyna, lat 38, SP.)

• Wzbogaca wewnętrznie, uaktywnia i pomaga zachować radość życia. Czuję się młodo - wciąż obcuję z nastolatkami i wydaje mi się, że też mam tylko naście lat. (Maria, lat 43, LO.)