itfdń. ustawionych jedno za drugim, przygotowujących rolę pod siew. W pierw, szej kolejności w zestawach takich znajdują się narzędzia spulchniające glebę (np. kullywator o sztywnych zębach), za nim narzędzia kruszące (wał strunowy), u na końcu lekko spulchniające i wyrównujące glebę (lekkie brony). W zestawach uprą. wowo-stewnych w skład zestawu wchodzi również siewnik, co pozwala w czasie jednego przejazdu doprawić zaoraną rolę i wysiać nasiona. W ten sposób zapobiega się nadmiernemu zagęszczeniu roli. które występuje przy wielokrotnych przejazdach ciężkim ciągnikiem.
Zastosowanie uprawy zminimalizowanej i siewów bezpośrednich. We współczesnych systemach produkcji roślinnej coraz większego znaczenia nabiera uprawa konserwująca glebę, która łączy w sobie efekt ekonomiczny z działaniem proekologicznym. W uprawie tej wykorzystuje się międzyplonowc rośliny okrywa* jące. wysiewane w końcu lata i pozostawiane na polu do wiosny, kiedy Co podczas uprawek spulchniających są całkowicie mieszane z glebą bądź część ich pozostaje na powierzchni pola. Jako rośliny mulczującc, najczęściej stosuje się gorczycę białą, facelię, wykę ozimą, żyto i mieszanki roślin strączkowych. Okrycie powierzchni gleby, jakie zapewniają te rośliny, zapobiega erozji wietrznej i wodnej. Wpływa ono korzystnie na strukturę, zapobiega zaskorupianiu, zwiększa retencję wody. zmniejsza straty azotu na skutek wypłukiwania, ogranicza zachwaszczenie, poprawia aktywność mikrobiologiczną gleby.
Najbardziej uproszczoną technologią uprawy roślin jest siew bezpośredni w rotę nieuprawioną, której powierzchnię pokrywają po zbiorowe resztki roślin lub mulcz z roślin okrywających. Siew taki wykonuje się specjalnymi siewni karni, wyposażonymi w redłicc spulchniające wąski pasek roli. w którym umieszczane są nasiona. System ten, zwany również uprawą zerową, nie zapewnia tak dobrych warunków do wzrostu i rozwoju roślin jak uprawa tradycyjna. Do przeprowadzenia siewów bezpośrednich najodpowiedniejsze będą gleby strukturalne, zasobne w substancję organiczną i wapń. o uregulowanych stosunkach powietrzno-wodnych. Nieodpowiednie są natomiast gleby zbyt zwięzłe, zlewne, nieprzepuszczalne, gdyż utrudniają rozwój systemu korzeniowego roślin, a także lekkie gleby piaszczyste. W większości opracowań naukowych na temat siewów bezpośrednich, wyrażany jest pogląd o ujemnym wpływie takiej uprawy na plonowanie roślin. Do uzyskania plonów, porównywalnych z tradycyjną uprawą płuzną. niezbędne staje się tu stosowanie zwiększonego nawożenia azotem oraz bardziej efektywnych i często większych dawek herbicydów. Zaniechanie mechanicznego spulchniania gleby prowadzi bowiem do wzrostu zachwaszczenia pola oraz większego zagęszczenia roli. na które rośliny warzywne są bardziej wrażliwe niż rośliny rolnicze.
Na podstawie przeprowadzonej analizy skutków modyfikacji sposobów uprawy roli można stwierdzić, że na obecnym poziomie gospodarowania, poprawnie wykonana uprawa płużna ma nadal podstawowe znaczenie w przygotowaniu roli pod siew i sadzenie warzyw. W systemach produkcji integrowanej i ekologicznej istotny element może stanowić również uprawa konserwująco, stosowana przemiennie z pozostałymi systemami uprawy roli.
6.7. Przygotowanie podłoży do uprawy warzyw
Ze względu na rodzaj materiału, podłoża stosowane w warzywnictwie dzielą sit o> organiczne, mineralne oraz syntetyczne.
podłoża organiczne pod względem swych właściwości fizycznych i che-nionych. są najbardziej zbliżone do tradycyjnych ziem ogrodniczych. Powinny pę charakteryzować dobrą i trwałą strukturą, dużą pojemnością wodną i sorpcyjną ©raz odpowiednim dla uprawianej rośliny odczynem. Najczęściej wykorzystywanym podłożem organicznym jest torf wysoki, występujący na rynku pod nazwą torfli ogrodniczego. Torf taki charakteryzuje się bardzo kwaśnym odczynem (pH 2 8—4.5) oraz bardzo małą zawartością przyswajalnych dla roślin składników pokarmowych- Przygotowanie podłoża z torfu ogrodniczego, tzw. substratu torfowego, polega na wynawożeniu go makro- i mikroelementami, doprowadzeniu do wilgotności 65-75% oraz odkwaszeniu po upływie 5—7 dni od zastosowania nawozów. Do wzbogacenia w łatwo dostępne formy składników pokarmowych wykorzystuje się specjalnie opracowane w tym celu mieszanki nawozowe MIS-3 i MIS-4, złożone zczęłci A - zawierającej makroclemcnty i części B - niezbędne mikroelementy. Pod siew nasion i produkcję rozsady stosuje się 2-3 kg, zaś w późniejszym okresie uprawy 3-5 kg części A nawozu na 1 m’ substratu. Część B stosuje się zawsze w ilości 135 g na m\ Mieszankę MIS-3 stosuje się do przygotowania podłoży pod rośliny uprawiane w okresie wiosenno-letnim, zaś M1S-4, bogatszą w fosfor i potas, gdy uprawę prowadzi się w mniej korzystnych warunkach świetlnych.
Aby uzyskać wymagany poziom pH w granicach 5,5-6,5, należy /.wapnować torf, dodając węglan wapnia lub kredę, w ilości 6-10 kg na 1 m\ Ilość tę najlepiej ustalić na podstawie tzw. krzywej neutralizacji, którą wykreśla się w oparciu o nawożenie próbek torfu wzrastającymi dawkami tego nawozu wapniowego, który będzie użyty do odkwaszenia. Ilość nawozu określona empirycznie w g na 1 dm1, niezbędna do odkwaszenia substratu torfowego, jest równa ilości, jaką należy zastosować w kg na 1 nv\
Ze względu na duży koszt torfu wysokiego, poszukuje się możliwości jego wielokrotnego wykorzystania w produkcji. Po rocznym użytkowaniu można go zregenerować, poddając parowaniu, przemyciu wodą i wymieszaniu z 30% dodatkiem koty drzew iglastych lub gnibych frakcji torfu wysokiego.
Przygotowanie innych podłoży organicznych wiąże się z ewentualną regulacją ich odczynu, wynawoźeniu poszczególnymi składnikami pokarmowymi, na podstawie różnicy w ich aktualnej zawartości i wartości standardowej dla określonej rośliny, a następnie doprowadzeniu do odpowiedniego stanu uwilgotnienia.
Podłoża mineralne i syntetyczne są coraz częściej wykorzystywane w intensywnej produkcji warzywniczej pod osłonami. Obecnie największe zastosowanie praktyczne na świecie ma wełna mineralna, produkowana pod różnymi nazwami handlowymi (Grodan, Flomiin, Cultiłcnc, Agroban). W postaci paluszków i kostek służy do produkcji rozsady, natomiast w postaci mat owiniętych dwubarwną, biało-czarną folią, jako podłoże do uprawy warzyw na miejscu stałym.
I