W^sy^Honi na średnich ś ci«Akich. pod rośliny o dlujpm okresie wcgciaiji,
dohne ^‘kon^^saąiące skiadaiki mineralne » nawarów organicznych. 2* wzglcd6nr ^aniiamo-Aiitmociiycii nie powinno ale lCoaowiać gnojowicy do pogłównego nawc. *eo»n wnrsy^*
Pomiar ptasi Jest wartościowym, szybko daałającym nawozem natuniloya, uzyskiwnnym w więfcszych ilościach w fermach kurzych. Zawartość azotu, fosforu a potasu w nawozie zalety od gatunku ptactwa, sposobu żywienia oraz ilości domieszek w postaci torfu, trocin czy piasku, używanych do wysypywania Ic latek. INIajbo-gntszy w składnika nawóz kurzy. trw. kurzak. zawiera około 2% N, 1 .3% P,Of. 1%
KłOi2.5HC»a
względu na dużą zawartość składników mineralnych, nuwdz ten Htosujesit w Tnar rnrr mniejszych dawkach niż obornik, zwykle 3—3 t-ha Aby nic Spowodować zasolenia gleby. Można go także stosować jako komponent do przygotowani, kompostów.
Komposty gospodarskie przygotowuje siÄ™ z bogatych w substancjÄ™ organicz-
na materiałów odpadowych, jak: resztki roślinne, liście, darń. obtirnik. gnojowica, torf, trociny, popiół drzewny i inne. Odpadki tc należy podzielić nu szybko rozkłą. daj^oe aię w ciągu ftcilku miesięcy oraz wolno rozkładające »*»ę w okresie do 3 lat (np głąby kapusty, łodygi słonecznika) i oddzielnie kompostować. Nie należy brać do tego celu resztek roślinnych porażonych przez choroby.
Pryzmę kompost ową zakłada się w miejscu ocienionym, dając na spód
20 cni warstwę torfu, a następnie na przemian 13—20 cni grubości warstwy materiału przeznaczonego do kompostowania przedzielone 3 cm warstwami ziemi. Wysokość stosu kompostowego może wynosić około 1 „3 m. szerokość u podstawy 2.0 m. a jest dowolna. Celem ochrony pryzmy kompostowej przed wysychanter^
a siÄ™ jÄ… IO cm warstwÄ… torfu lub ziemi
owej. a na wierzchu wyto-
nuje się rowek, który służy do zwilżania masy kompostowej wodą lub gnojówką.
Ważnym zabiegiem jest przerabianie pryzmy kompostowej, które po raz
pierwszy wykonuje s*ę po miesiącu od jej założenia. um ieszczając słabiej rozłożony materiał z zewnątrz pryzmy w jej środku. Materiały szybciej rozkładające się powao-ay być przerabiane 3—4 razy. zaś wolniej rozkładające się 1—2 razy w ciągu roku.
Dobrze przygotowany kompost zawiera średnio: 0.3% N. 0.4% KjO. 02% p,Os t 1.7% CaO. W porównaniu z obornikiem jest to nawóz szybciej działający, ■zawarte w nam składniki są lep rej wykorzystywane. Zalecane dawki kompostu wynoszą 40-60 t ha Sposób stosowania tego nawozu jest odmienny niż pozostałych nawozów naturalnych i organicznych. Nie przyoruje się go pługiem, lecz rozsypuje na zaoranąrolę i natychmiast miesza kultywatorcm lub ciężkimi bronami, co zapen<-majego umieszczenie w pobliżu korzeni roślin. Komposty produkowane ze śmieci
miejskich nic powinny być
do nawożenia warzyw, mogą bowiem
zawierać związki fitotoksyczne. a także szkodliwe dla człowieku metale ciężkie, jak: ołów. kadm. miedź. cynk.
Torf- Za względów gospodarczych, do celów nawozowych wykorzystuje się wy*%cznie torf niski, który wzbogaca glebę w substancję organiczną, a ponad-
i
^„jąc mineralizacji, jest cennym źródłem azotu. Stosuje się go w dawkach IJuO th» ‘, a ni glebach lekkich nawet do 100 Mur'. Torf zastosowany w dużej prcektflitlca glebę lekką w zwiężlejtzą, lepiej zatrzymującą wodę i składni-. j nlineialnc, szybciej nagrzewającą się w okresie wiosennym. Gleby cięższe pod ^pływem torfu stają się pulchnicjsze i przcwiewnicjszc. Nawożenie torfem poprą-właściwości fizyczne gleb przez okres 5-ó lat.
Węgiel brunatny. IX) nawożenia wykorzystuje się drobne frakcje ziemiste brunatnego, nieprzydatne w energetyce. Stosowanie węgla brunatnego jako organicznego, przyczynia się do poprawy fizycznych właściwości gleby, «tyitijey pojemności sorpcyjnej, a jednocześnie jest on źródłem niezbędnych dla ro* gil składników mineralnych. Zawiera on duże ilości magnezu i wapnia, niewielkie ptcrtiist fosforu, potasu i miedzi.
przeprowadzone doświadczenia wykazały, że duże dawki węgla brunatnego, aosoftmc łącznie z nawożeniem mineralnym, podnoszą znacznie, gdyż w granicach 5-Iltka1. plony większości warzyw. Stosuje się go w dawkach 30-40 t hazaś m glebach lekkich, tzw. ..melioracyjne", dawki węgla brunatnego mogą być znacznie większe, w granicach 100 do 200 Mm '. Nawożenie w takich ilościach podnosi jjkość gleby o co najmniej jedną klasę bonitacyjną. Ponieważ proces mineralizacji »$la brunatnego przebiega bardzo wolno, jego wpływ na właściwości gleby może utrzymywać się przez kilkanaście lat.
Słoma zbóż. Jako nawóz organiczny do bezpośredniego przyorywania, wykorzystuje się głównie słomę zbóż ozimych, po uprzednim rozdrobnieniu siloso-konibajncm lub sieczkarnią połową. Stosunek węgła do azotu w słomie mieści się w przedziale 80-100:1. Aby zapobiec ujemnemu oddziaływaniu przyorancj słomy ni plony roślin, zaleca się stosowanie podczas jej przyorywania 8 kg N na I tonę słomy, czyli około 40 kg N ha . w postaci nawozów mineralnych. Takich ilości tego składnika potrzebują bakterie w czasie jej rozkładu w glebie.
Nawozy zielone są to rośliny uprawiane specjalnie na przyoranie, w celu użyźnienia gleby. Na nawozy zielone można przeinaczać całe rośliny lub tylko resztki pożniwne wraz z korzeniami, wykorzystując części nadziemne jako paszę dla zwie-r# Podstawowym czynnikiem użyźniającym jest tu substancja organiczna, poprawiają właściwości fizyczne, chemiczne i biologiczne gleby. Uprawa roślin motylkowatych wzbogaca również glebę w azot oraz uruchamia składniki pokarmowe ze związków trudno dostępnych.
W celu uzyskania wysokiego plonu roślin, uprawianych na zielony nawóz, niezbędne jest zastosowanie nawozów fosforowych i potasowych. Ich dawki zależą od gatunku uprawianej rośliny oraz zasobności gleby i wynoszą przeciętnie 30-40kg PjOj i około 80 kg K,0 na I ha. Nawozy azotowe stosuje się w ilości około 60 kg Sii’ pod rośliny niemotyłkowatc i 20 kg N ha1 pod rośliny motylkowate.
Najlepsze efekty w naszych warunkach klimatycznych daje zastososnniepo ploriów letnich, wysiewanych w końcu lipca lub na początku sierpnia i przyorywanych późną jesienią. Ich uprawę można połączyć z uprawą wcześnie zbieranych gatunków warzyw, jak: wczesna kapusta, kalafior, groch na zielono, fasola szpara-
m