jelito 4

Czy zespół jelita nadwrażliwego jest „poważną” chorobą?

Z wieloletnich obserwacji dużych grup pacjentów chorujących na z.j.n. wynika, że nie są oni bardziej podatni na wystąpienia zapalenia czy raka jelita grubego i nie potrzebują większej ilości badań kontrolnych, aniżeli osoby całkowicie zdrowe.

Niekiedy w odniesieniu do z.j.n. używa się terminu „colltis", co jest nieporozumieniem. Colitis jest terminem medycznym, który oznacza zapalenie jelita grubego. Tymczasem czynnościowej chorobie jelit nie towarzyszy zapalenie.

Jednak intensywność objawów bywa różna u różnych chorych. Niekiedy silne dolegliwości znacznie pogarszają jakość życia, ograniczają możliwość sprawnego działania, szeroko rozumianą aktywność życiową, upośledzają funkcjonowanie w społeczeństwie i rodzinie. Mimo to z.j.n. jest chorobą łagodną.

Jak leczyć zespól jelita nadwrażliwego?

Indywidualną ocenę stresu i diety należy potraktować jako działanie pierwszoplanowe w zespole jelita nadwrażliwego. Do źródeł stresu można zaliczyć przepracowanie, złe nawyki dotyczące snu, nadmierne używanie kawy, alkoholu I tytoniu. Prawidłowy odpoczynek i ćwiczenia mogą pomóc w zredukowaniu poziomu stresu i prawidłowo wpłynąć na przebieg zespołu jelita nadwrażliwego. Wielu ludziom pomaga stosowanie diety bogatoresztkowej. Jednak dieta nadmiernie wzbogacona w błonnik może być przyczyną biegunki, szczególnie u tych chorych, u których w obrazie zespołu jelita nadwrażliwego dominuje właśnie biegunka. Należy się wystrzegać leków przeczyszczających. Jeśli zawiodą te środki, należy udać się po poradę lekarską. W leczeniu można posłużyć się wieloma lekami. W specyficznych grupach chorych z zespołem jelita nadwrażliwego mogą być pomocne leki rozkurczowe, przeciwdepresyjne i przeciwlękowe. U poszczególnych osób skuteczność tych leków wyraźnie się różni, schemat terapeutyczny musi być zatem ustalany indywidualnie przez pacjenta i lekarza. Pacjenci, u których po zmianie stylu życia i prawidłowym stosowaniu leków nie uzyskano poprawy, powinni być skonsultowani przez lekarza specjalizującego się w schorzeniach zależnych od stresu I czynności ruchowej przewodu pokarmowego.

Zrozumienie, że zespół jelita nadwrażliwego jest złożonym schorzeniem, dotyczącym motoryki, psychiki I uwarunkowanym stresem jest dla pacjenta kluczem do uwolnienia się od objawów tej choroby. Ludzie z rozpoznanym zespołem jelita nadwrażliwego mogą osiągnąć znaczną poprawę dzięki silnej, partnerskiej współpracy pomiędzy uświadomionym pacjentem i świadomym, współczującym lekarzem.

Jaki jest wpływ diety na przebieg zespołu jelita nadwrażliwego?

Niektórzy pacjenci nie mają wątpliwości, że pokarmy są przyczyną ich choroby. Prowadzi to do stosowania nieracjonalnych diet, niewygody, grozi upośledzeniem stanu odżywienia. Niewątpliwie wśród pacjentów, głównie z postacią biegunkową i bólowo-wzdęciową z.j.n., istnieje podgrupa, w której modyfikacje dietetyczne przynoszą poprawę. Część z nich może być uczulona na niektóre pokarmy, u Innych objawy nasilane są w mechanizmie pseudoalergii.

Do pokarmów najczęściej nasilających objawy zespołu jelita nadwrażliwego należą: pszenica, kukurydza, ziemniaki, cebula, czekolada, produkty mleczne, jajka, orzechy i ryby. Większość z nich zawiera znaczące ilości niekompletnie wchłanianych węglowodanów: skrobię, oligosacharydy, sorbitol, laktozę.

Glutaminian sodu, który jest substancją często dodawaną do pożywienia, może również powodować nasilenie objawów zespołu jelita nadwrażliwego. Generalnie, praktycznie każdy dodatek do pożywienia może u konkretnego pacjenta powodować nasilenie objawów zespołu jelita nadwrażliwego. W takich wypadkach objawy są powtarzalne - można je wywołać za każdym razem, gdy pacjent spożywa dany produkt. Prowadzenie dziennika co najmniej przez tydzień jest pomocne do zidentyfikowania pokarmów, które wywołują objawy chorobowe. Około 17% ludzi nie jest zdolne do trawienia mleka i produktów mlecznych. Również pewne sztuczne substancje słodzące, takie jak sorbitol, nie podlegają trawieniu i mogą być powodem wzdęcia, dyskomfortu i biegunki, jeśli są spożywane w dużych ilościach.

Wiele uwagi w leczeniu zaparciowej postaci z.j.n. poświęca się diecie bogatobłonnikowej. Powinna ona dostarczać celulozy, hemicelulozy, pektyn i innych polimerów węglowodanowych tzw, nieskrobiowych. Przeciętna europejska dieta dostarcza 12-18 g błonnika dziennie. Jego wartościowym źródłem jest pszenica, otręby pszenne, warzywa I owoce. Warto zwrócić uwagę, że gotowanie nie zmienia wartości leczniczych błonnika i że warzywa takie jak kapusta, marchew, ziemniaki zawierają bardzo małe ilości błonnika nie-skrobiowego.

W leczeniu zaparcia czynnościowego pożądane jest zwiększenie spożycia błonnika do 24-45 g na dobę. Taka Ilość węglowodanów nieskrobiowych zawarta jest w 0,5-0,75 kg owoców i warzyw lub 3 łyżkach otrąb pszennych i 1/4 kg owoców i warzyw. Wzbogacenie diety w potrawy resztkowe powinno następować stopniowo, co zmniejsza możliwość występowania objawów ubocznych takich jak wzdęcia, wzmożone oddawanie gazów, bóle brzucha. W czasie przewlekłego leczenia otrębami pszennymi należy okresowo kontrolować poziom żelaza, cynku, magnezu i fosforu w surowicy. Firtyniany otrąb mogą upośledzać wchłanianie tych pierwiastków. Dieta bogata we włókna roślinne, zwiększenie objętości wypijanych niegazowanych płynów do 2,5-3 litrów na dobę, systematyczny trening defekacyjny, ruch, unormowany tryb życia, są ważnymi, nierzadko skutecznymi metodami leczenia zaparcia czynnościowego.