Kukułka8

III. Czynniki rozwoju i zmienności stosunków międzynarodowych

nosci ich bezpieczeństwa; 3) Procesy potwierdzające tradycje sympatii lub aprzedzeil do narodów sąsiedzkich i położonych dalej; 4) Procesy służące jednolitości lub różnorodności ich składu narodowego; 5) Procesy podtrzymywania lub zanikania więzi między diasporą a rodzimym państwem narodowym lub wielonarodowym.

Wymienione procesy w różny sposób wpływają na motywowanie, organizowanie i ocenianie aktywności międzynarodowej państw w kontekście uwarunkowań narodowych. Nie bez znaczenia jest przy tym fakt różnorodności językowej narodów oraz jednolitości lub różnorodności językowej państw. Państwa, których języki narodowe odgrywają rolę języków światowych (jak: angielski, francuski czy hiszpański), znacznie łatwiej wykorzystują uwarunkowania narodowe w swojej aktywności międzynarodowej.

Warto przypomnieć, że w XX wieku pojawiały się próby łagodzenia ostrości oddziaływania czynników emiczuo-lingwistycznych na rozwój i funkcjonowanie stosunków międzynarodowych. Obejmowały one zjawiska przesiedleń ludności, przesunięć granic, organizowania plebiscytów lub zabezpieczania praw mniejszości, Praktyka dowiodła jednak, że regulacje w pełni zadowalające wszystkich są nierealne. Dlatego w systemie ONZ zwyciężyła tendencja unikania naruszania granic czy przymusowych przesiedleń, jak również ochrony praw mniejszości narodowych na równi z prawami człowieka, Na obszarze Afryki, gdzie granice często powtarzają kolonialne Unie podziałów plemion i narodowości, w trosce o pokojową stabilizację stosunków uzgodniono nienaruszalność tych granic. Podobna tendencja zyskała również pełną akceptację w Europie, która przez dziesięciolecia doświadczała polityk rewizjonizmu terytorialnego.

C. Czynniki ideologiczno-świadomośclowe w sposób najbardziej dynamiczny warunkują rozwój i zmienność stosunków międzynarodowych. W sposób istotny wpływają bowiem na wybór kierunków i ustalanie zakresów działań oraz interakcji państw, rządów, ruchów narodowych i reprezentujących je sil społeczno-politycznych. U podłoża funkcjonowania tych czynników leżą aspiracyjoe wizje interesów narodowych i państwowych oraz towarzyszące im wizerunki środowiska międzynarodowego pod kątem możliwej jego ewolucji, Łącznie czynniki te służą do motywowania, uzasadniania i stopniowego racjonalizowania określonych procesów decyzyjnych w toku wyborów opcji zaangażowań międzynarodowych państw oraz sposobów najbardziej racjonalnego ich osiągania. Pełne i efektywne wykorzystanie owych czynników pomaga w pożądanym kształtowaniu nowych rodzajów ładu międzynarodowego (politycznego. ekonomicznego, społecznego, kulturalnego, informacyjnego czy ekologicznego) lub w poprawianiu ładu istniejącego.

Najogólniejszym przejawem praktycznego wpływania uwarunkowań ideologiezno-świadomościowych na rozwój i zmienność stosunków międzynarodowych jest pluralizm i d eol ogicz n o- u strój owy współczesnego świata. Jego konsekwencją są ścierające się metody polemik, perswazji i promocji odmiennych wartości w środowisku międzynarodowym. Oscylują one wokół kwestii demokracji, sprawiedliwości i trwałego rozwoju. Na ich dynamikę i intensywność duży wpływ mają postulaty, opinie i role różnych sił społecznych poszczególnych państw.

W powiązaniu z tymi procesami ideologiczne systemy wartości oraz orientacje ideologiczne warunkują świadome działania i interakcje państw. Stało się to całkiem oczywiste w ostatnich dziesięcioleciach, które przyniosły ułatwienia i przyśpieszenie komunikowania międzynarodowego, jak również krążenia idei i informacji, Stworzyło to większe możliwości zwiększania zasięgu wielkich ideologii politycznych oraz wielkich reltgii

Ogólnie możemy stwierdzić., że różne treści i formy zjawisk ideologicznych coraz wyraźniej wpływają na rozwój i zmienność stosunków międzynarodowych. Jest to konsekwencja procesów narastania przesłanek koniecznego wzajemnego oddziaływania ideologicznego państw i narastania możliwości takiego oddziaływania poza czy ponad granicami państwowymi, Jest to także rezultat takiego rozwinięcia metod i technik oddziaływań, które pozwalają wychodzić poza podziały ustrojowe, językowe, rasowe, wyznaniowe lub organizacyjne. Dlatego międzynarodowe zjawiska ideologiczne, aczkolwiek są częścią ogólnych form świadomości, to jednak funkcjonują w formach specyficznych, które sprzyjają ich zasięgowi i dynamice.

59