kłoskowska regionalizm (4)

co do własnej identyfikacji niż aktywne dążenia narodowe. (Wfe wymaga jednak uzasadnienia na podstawie dokładniejszej daUa~^?

W związku z tym wskazane jest zestawienie sytuacji polskiej zS obszarami konfrontacji centrów i peryferii kulmr narodowych. Obta! takie są bardzo liczne we współczesnym święcie nawiedzonym^? ducha itredenty różnorodnych zbiorowości i grup etnicznych na wszyahą kontynentach. Ola porównania spośród różnych możliwych obiektów wybrano tutaj w obrębie Europy, ale na jej przeciwnym skraju usytiw»]_tt pogranicze hiszpańsko-francuskie. W wieku XIX Lelewel dopatrywał s> analogii między Hiszpanią a Polską mając na myśli Pierwszą Rzecipa spolitą. Tutaj nie chodzi o stwierdzenie historycznych paraleli, kto, w stosunku do wydarzeń w makroskali muszą być zawsze bardzo odkjfe Przedmiotem odniesienia będą natomiast charakterystyki członków dukli dużych grup regionalnych mieszczących się między Hiszpanią a Francją; Basków i Katalończyków.

Złożoność etniczna i regionalne podziały Hiszpanii stwarzały jedność państwowej podobne lub większe problemy niż wieloetniczność federacyjnej Rzeczypospolitej szlacheckiej. Katalonia dopiero w wyniku kooaytaji I Filipa V z ni6 r. utraciła autonomię, a próby federalistycznej refoimy z lal siedemdziesiątych XIX w. ożywiły znów kataloński i baskijski | separatyzm (Barton. 1993). Juan Linz analizował sytuację baskijską i w świetle danych o organizacjach politycznych i rezultatach wyborczjtk j sw lat później. Stwierdził różnice między Baskonią i Katalonią i wy- , eksponował niejednolitość etniczną wewnątrz obu regionów (Linz, 1981) i W konkluzji swych analiz przestrzegał przed dążeniami obu zbiorowośn ! do uzyskania politycznej suwerenności. Autorzy piszący o tych regionach i podkreślają ich cechy związane z wysokim rozwojem przemysłowym. ¹ Linz odwołując się do tego faktu nawiązywał do Gellnerowskiej koncepcji . nacjonalizmu jako reakcji na społeczne skutki indusuializmu. Nie ¹ uwzględniał jednak w tej interpretacji głębokich historycznych korzeni narodowych tendencji Basków i Katalończyków.

Silne etniczne ugruntowanie i wolę politycznej niezależności manifes- j towane w obu przypadkach, często z użyciem gwałtownych środków. ' należy uznać za czynniki naiódoiwórcze przemawiające raczej na rzecz ¹ koncepcji o etnicznych źródłach narodu (Armstrong. A. D. Smith) i koncepcji narodu poszukującego państwa (Tilly). Oba czynniki chan*- ¹ tery żujące francusko-hiszpańskie pogranicze różnią je mniej lub bardziej od pogranicza polskiego na wschodzie i zachodzie. Ukraińcy manifestowali

O&flk 282

wolt niezależności. ■»«"** I

korzystali z intensywnego ■e Onotoczy.^

obiec njyyi

jnaayslowcgo. Niewiele    wiec w tej dziedzinie obiecuMcych

^ jej ludność fodama. Brak «»    ^

feSSe Sie natomiast owocne przy P^e^o na pUszczyznę kwtomości etniemo-regionalno-narodowei. nawet jeftl. metody badania ptinin J eremy MacClancy i Oonagh O Bnen w studiach nad oaodoaotcią Uoisamoicią") baskijską i kataloAską stosowali metody analogicznego wywiadu i obserwacji (MacClancy, 1993; O' Bnen. 1993). Rcudtaty ich badań zbliżone są pod względem charakteru do naszych, myskanych poprzez analizę autobiografii.

Etnologowie lub antropologowie kultury korzy stając y ze Świadectw miarodajnych informatorów mniej uwagi poświęcają jednak indywulual-tfn wariantom. Upraszczają wnioski i zbytnio je generalizuje, co snucano juZ szkole Boasa. Wynika to z dążenia do uchwycenia ogólnego amru działania badanej zbiorowości. W rezultacie badacze konstruuje rtónc skale, me zdając sobie sprawy z ich niewspółmicmości. na co zwraca ^s'^e    w nmtejszym opracowaniu. MacClancy powołując się na

Ambony ego P. Cohena przyznaje też. że interpretacja symboli dokonywani! przez badacza może mieć cechy dowolności, gdyż nie jest kontrolowana świadectwami wewnętrznych przeżyć samych uczestników badanych unur. Analizę autobiografii mniej obciąża podobny zarzut, gdyż badacz ma tu do czynienia z własnymi interpretacjami autorów autobiografii i z tworzonymi przez samych badanych modelami pierwszego stopnia, jak je określił Alfred Schtttz 0970). Dotyczy to przynajmniej formułowanych wartości oraz etnicznych przejawów kultury- * «*•»> **» metodzie pozostaje jednak sfera niezbędnych, a zawsze ryzykownych interpretacji dokonywanych przez samego badacza, odniesionych do tego. co w wypowiedzi badanych implikowane « ^etyczne” (md. Zwroc»n»» ju> na ten fakt uwagę przy analizie przypadku Wojciecha Kętrzyńskiego.

Pozostawiając teraz na boku konieczne metodologiczne ostrzeżeń... lecz o nich nie zapominając, mokną

obrazu narodowej Iwunkunatci Ba«.kdw . Katalończyków do obrazu oorazu narooowej    ^ _pol^₀_*|_vd_Do-ni«nueckiego pogranicza.

MacClancy pos ».'euitcznej obejmującej bez zróżnicowania to. co tutaj pojęciem ^luŁ“”°n_t |„ | w atencja Kluczowym pojęciem lak rozumianej nazywa sie “J^_ołet jest ..brrrsol.- — pairiota. Pojęcie to odpowiada

świadomości polsk _    więj^zofić autorów podobnych uuh/

MacClancy posługuje

baskijskiej

283