PICT6436

pcrymcntalnyini a dwie kontrolnymi, pr/.y czym druga z grup eksperyment: nych pełni funkcję kontrolną wobec pierwszej. Dzięki temu istnieje możliwość sprawdzenia, w jakim stopniu badania wstępne mogą wpływać na końcowy wy. nik eksperymentu. Schemat techniki Soiomona przedstawia poniższy zapis

Grupa Pomiar wstępny Czy nnik eksperymentalny Pomiar końcowy

Ex	i*.	c.	p>
K,	p2	-	1%
K;	~	C.\	Pj
Ki	-	-

Technika Soiomona mimo swych zalet nie jest pozbawiona wad i trudności Pojawiać się one mogą. już przy doborze osób do badań. Potrzeba wyselekcjonowania grup lub jednostek posiadających podobne lub zbliżone cechy, może być trudne, a w szkołach mało liczebnych wręcz niemożliwe. Ponadto złożoność tej techniki oraz trudności organizacyjne powodują, że przeprowadzenie ekspe-rymentu jest niepraktyczne i kosztowne. /. tych m.in. względów technika u rzadko i niechętnie jest w praktyce stosowana.

Eksperymenty należą do tych badań, które mogą dostarczyć wiele wartościowych i ważnych dla praktyki i teorii pedagogicznej informacji. Sprowadzają się one przede wszystkim w możliwości wykrycia powiązań przyczynowo-sku-kowych, między badanymi zmiennymi. Pozwalają dość precyzyjnie sprawdzić i oceniać przydatność stosowanych w praktyce różnych rozwiązań organizaoj-nych, metodycznych czy kadrowych na funkcjonowanie szkół czy placówek oświatowych. Umożliwiają także sprawdzenie przydatność niektórych metod i formy pracy z dziećmi i młodzieżą, dokonanie oceny wartość różnych sposobów {wstępowania z uczniami, z ich ocenianiem, motywowaniem, rozwijaniem zainteresowań, itp. Stanowią istotną pomoc przy uwiarygodnianiu zasadności realizowanych w praktyce bądź wdrażanych do praktyki programów nauczania, przy doborze podręczników, utechnicznicnia procesu nauczania, wdrażaniu innowacji pedagogicznych. czy usprawniania i doskonalenia różnych form organizacyjnych pracy nauczycieli. Pozwalają także na dokonywanie pomiaru zarówno zmiennych nieś-Icźnych, jak i zależnych, oraz na określenie siły związków między zanicnnyim Można powiedzieć, iż wyniki badań eksperymentalnych, które zazwyczaj wykraczają poza proste wykrywanie zależności między zjawiskami, przekonują, ii niekiedy celowa ingerencja w proces nauczania i wychowania sprzyja rozwojem pedagogiki oraz doskonali codzienną praktykę pedagogiczną. To zaś nic jest be znaczenia dla pracy nauczycieli, usprawnienia procesu dydaktyczno-wychowawczego oraz dla jakości i efektywności wychowania.

Materiały zebrane drogą eksperymentu umożliwiają przeprowadzenie analizy ilościowej i wyprowadzanie na tej podstawie wniosków dotyczących badanych zjawisk oraz kierujących nimi prawidłowości. Odnosi się to w szczegó:r»

<^1 do analizy zmiennych niezależnych, którymi w badaniach pedagogicznych, mogą być: metody nauczania, programy pracy dydaktyczno-wychowawczej, podręczniki, organizacja pracy w szkole, sposoby oceniania, motywowania, dyscyplinowania, iip. jak i zmiennych zależnych, którymi są pożądane następstwa w osobowościach kształcących. Pamiętać jednak należy, ze efekt oddziaływania owych zmiennych niezależnych na zmienną zależną w badaniach pedagogicznych może nic pojawiać się natychmiast po zakończeniu eksperymentu, lecz znacznie później i być rozciągnięty w czasie.

7. Metoda socjometryczna 7.1. Pojęcie socjometrii

Badanie stosunków międzyludzkich między jednostkami lub grupami społecznymi, zawsze było przedmiotem, jeżeli nic badań naukowych, to zainteresowania różnych osób, grup. instytucji czy organizacji. Aktualnie badania so-cjotńetrycznc stały się powszechne i w rzeczywistości ciągle dokonujemy wyboru lub oceny kogoś np. jednostek lub uiup społecznych z określonego punktu widzenia, lub czegoś, np.. zjawiska, faktu, postawy, iip. Pojawienie się metody socjomctryczncj, umożliwiającej pozyskiwanie informacji o innych osobach lub rzeczach wynika z obserwacji. 1.udzie nawiązując określone kontakty z innymi osobami, zawsze dokonywali i nadal dokonują pewnych wyborów, niezależnie od tego gdzie się znajdują i co obserwują. Wybory te dotyczyć mogą chociażby tego. z kim nawiązać kontakt, gdzie spędzić wakacje lub urlop, kto ma być przyjacielem. kogo obdarzyć zaufaniem czy sympatią, itp.

Badania socjomctrycznc zapoczątkował w 1934 roku amerykański lekarz i psychiatra Jakob L. Moreno. Wykorzystał on ten sposób postępowania, dla ustalenia, kto z kim będzie mieszkał w hostclach rozlokowanych w różnych miejscowościach. W wyniku przeprowadzonych badań stwierdził, że podejmowane decyzje na podstawie takiego sposobu postępowania znacznie zmniejszyło liczbę ucieczek osób z tych miejsc [A. Brzezińska 2004, s. 193].

Badania socjomctrycznc polegają na mierzeniu odległości, czyli „dystansu społecznego" między jednostkami lub grupami społecznym i pozwalają na:

-    ustalenie nastawienia wobec siebie członków jakiejś liczebnie niewielkiej zbiorowości. Za jej pomocą można określić, jak przedstawiają się społeczne układy, np. sympatii bądź antypatii, chęci lub niechęci do wzajemnej współpracy, skłonności do pomocy lub szkodzenia sobie, między członkami badanej zbiorowości;

• wskazanie, które osoby w grupie są popularne, powszechnie łubiane, a które niclubianc. niedostrzegane lub odrzucane;

-    poznanie struktury wewnętrznej grupy oraz niektóre jej cechy, takie jak: skład osobowy, istniejące powiązania, zwartość grupy, itp;

187