Print0014 TIF

14 PEDIATRIA

14 PEDIATRIA

[kg]

1 23456789 10 11 12 13 14 15 16 17 18

[cm]

190

180

170

160

150

140

130

120

110

100

90

80

70

60

Ryc. 1.9. Siatki centylowe wysokości i masy ciała u chłopców poznańskich w wieku 1-18 lat, według Cieślika

i wsp. (1994).

Obwodu głowy (ułożenie taśmy centymetrowej z przodu na czole, przez środek guzów czołowych i z tyłu przez najdalej wysunięty ku tyłowi punkt na potylicy) i klatki piersiowej (taśma ułożona z przodu u styku łuków żeber, z tyłu na dolnych kątach łopatek).

Wyniki pomiarów porównujemy z aktualnymi normami. Przykłady takich norm w postaci danych liczbowych przedstawiają tabele 1.1 i 1.2, a w postaci siatek centylowych ryc. 1.8 i 1.9. Ze względu na zjawisko akceleracji rozwoju fizycznego należy posługiwać się normami nie „starszymi” niż 10-15 lat. W Polsce istnieje wiele norm regionalnych, a także

odrębne normy dla dzieci przedwcześnie urodzonych (do 3. rż.).

Ocena proporcji ciała

W celu dokonania indywidualnej, pogłębionej diagnozy rozwoju należy wykonać inne pomiary antropometryczne. Pozwalają one na ocenę proporcji oraz komponent ciała (szczególnie kostnego i tłuszczowego — pomiar grubości fałdów skórno-tłuszczowych). W ocenie tej posługujemy się morfogramami — profilami rozwoju somatycznego (przykład — ryc. 1.10). Są one szczególnie przydatne w ocenie rozwoju dziecka z zaburzeniami hormonalnymi i chorobami genetycznymi.

Ocena procesów dojrzewania

Najczęściej w praktyce ocenia się przebieg dojrzewania: płciowego, szkieletowego i zębowego.

1.    Ocena dojrzewania płciowego

Oceny tej można dokonać w czasie badania lekarskiego przedmiotowego w drugiej dekadzie życia, gdy pojawiają się oznaki rozwoju wtórnych cech płciowych. Określamy:

rozwój wtórnych cech płciowych według skali Tannera — stadia rozwoju genitaliów u chłopców (ryc. 1.5), piersi u dziewcząt (ryc. 1.6) oraz owłosienia łonowego u obu płci (ryc. 1.7);

wystąpienie u dziewcząt menarche, u chłopców — pierwszej polucji, mutacji, zarostu na twarzy, kończynach, tułowiu.

2.    Ocena dojrzewania szkieletowego — wieku kostnego

Dojrzewanie szkieletowe obejmuje cykl przemian, zachodzących w tkance chrzęstnej, które prowadzą do osiągnięcia typowej dla osobnika dojrzałego struktury i czynności kości.

Proces kostnienia poszczególnych kości trwa od 6. tż. wewnątrzłonowego do około 25. rż. Punktem (jądrem) kostnienia nazywamy w kości miejsce, w którym osteoblasty wytwarzają pierwsze blaszki kostne. Prawie każda kość ma kilka punktów kostnienia i pojawiają się one kolejno, w określonym porządku. Kość wzrasta na długość dzięki przy nasadowej chrząstce wzrostowej. W wyniku rozrostu tej chrząstki i rozplemu komórek chrzęst-nych, a następnie odkładania się soli wapnia, kość wydłuża się. Przekształcenie się płytki chrzęstnej w kość, czyli zrośnięcie trzonu z nasadą, jest równoznaczne z zakończeniem wzrastania kości na długość.