pz3

tłuszczowej. W przypadku niedoboru energii w racji pokarmowej ustrój korzysta z rezerw energetycznych zgromadzonych w postaci glikogenu i tłuszczu zapasowego.

Potrzeby te łączy w sobie pojęcie Całkowitej Przemiany Materii (CPM), która oznacza całodobowe wydatki energetyczne człowieka związane z jego normalnym funkcjonowaniem w środowisku i pracą zawodową.

3.1.1. Podstawowa przemiana materii

Podstawowa przemiana materii — PPM, zwana inaczej metabolizmem podstawowym (Basal Metabolic Ratę — BMR), jest definiowana jako najniższy poziom przemian energetycznych, warunkujący dostarczenie energii niezbędnej do zachowania podstawowych funkcji życiowych w optymalnych warunkach bytowych.

Podstawowe funkcje życiowe to: praca układów oddechowego i krążenia, utrzymanie stałej ciepłoty ciała, budowa i odbudowa tkanek. Pomiaru PPM dokonuje się w praktyce wczesnym rankiem, na czczo, w pozycji leżącej, a badana osoba przynajmniej przez ostatnie 12 godzin nie powinna przyjmować używek, jak kawa czy herbata, ani palić papierosów. Jeśli któryś z tych warunków nie zostanie zachowany, stosuje się termin spoczynkowa przemiana materii, która jest w przybliżeniu około 10% wyższa niż PPM. Przemiana podstawowa jest z reguły najpoważniejszym składnikiem całodobowych wydatków energetycznych człowieka. Jej wysokość uzależniona jest głównie od rozmiarów ciała, wieku, płci oraz stanów fizjologicznych (u kobiet).

Wzrost i masa ciała są głównymi determinantami całodobowych wydatków energetycznych ludzi, z tym że w przypadku PPM odpowiadają one w ponad 50% za różnice pomiędzy poszczególnymi osobami. Osoby o większych rozmiarach ciała mają wyższą przemianę podstawową, a dziesięciokilo-gramowa różnica w masie ciała dorosłego mężczyzny lub kobiety oznacza różnicę około 120 kcal/24 h (500 kJ/24 h) w metabolizmie podstawowym. Przez wiele lat w nauce o żywieniu akcentowano brak prostoliniowej zależności między masą ciała człowieka a wysokością PPM i zalecano, aby PPM odnosić do powierzchni skóry w m², wg ustaleń fizjologa niemieckiego Rubnera, który stwierdził, że u większości ssaków dobowa PPM wynosi około 1000 kcal (4 184 kJ) na 1 m² powierzchni skóry, lub stosować tzw. jednostkę metaboliczną masy ciała, tzn. masę ciała wyrażoną w kg i podniesioną do potęgi 3/4 (ściślej kg^0,73). Obecnie do szacowania wysokości podstawowej przemiany materii stosuje się równania regresji, wyrażające PPM jako funkcję masy ciała w kg.

Wlot* Pi/cnuana podstawowa wyrażona na kg^0,73 masy ciała jest naj-\sy/'i/ii w dwóch pierwszych latach życia człowieka /. uwagi na duże tempo