Scan0029 (2)

I^ri imitiltt 1*/% = filia, W fUllgulai is od Iryu i    uii -un^ §ą jedyiiir nom e/v. no©, l>im. I

«!>! r/ u (.Imali. . 1.1 m i ani |l|/riliUł wjfl ftjg na i    u', (l/ff.f, geil. iUriUfU, I

titłi abl. Diribu.s.

c. Odmiana mieszana c\ Ium

Singularis		Pluralis
N.«*» V. Oon. Dat. Acc. Abl.	óvis owca óvis 6vi ovem óve	óves óvium óvibus óves óvibus
> 1 Z	pars część	partes
(Jen.	partis	partium
Dat.	parti	partibus
Acc.	partem	partes
Abl.	parte	partibus

Według odmiany mieszanej -e, -ium odmieniają się:

I. parisyllaba zakończone w nom. sing. na -is, -es

l i mparisyllaba mające bezpośrednio przed zakończeniem gen. sing. dwie spółgłoski (lub więcej), np. pars, gen. part-is, nox, gen. noct-is

' purticipia praesentis activi (użyte we właściwym znaczeniu): laborans (gen. laborantis) — pi acujący; abl. sing. laborante; gen. plur. laborantium; nom. acc. voc. plur. n. labo-

i mu la,

Natomiast participia użyte w znaczeniu przymiotnikowym odmieniają się według wzoru Łtimogłoskowego (-i, -ia, -ium) a Graeco sapienti = przez mądrego Greka.

OSOBLIWOŚCI DEKLINACJI TRZECIEJ

1.    Greckie imiona własne na -es (parisyllaba) mają gen. na -is lub -i, acc. na -em lub -en: Aristides gen. Aristidis lub Aristidi, acc. Aristidem lub Aristiden.

2,    NcuUa pochodzenia greckiego na -ma (gen. -matis) mają dat. i abl. pluralis na -i* (według deklinacji II), np.:póema,póemdtis, dat. i abl. plur.póemdtis-, epigramma, epigram-mdtis dal. i abl. plur. epigrammdtis.

t p /rr/owniki aer, aóris = powietrze; aether, aethSrls — eter mają accusativus sing m u według deklinacji greckiej: adra, aethdra; niekiedy także w gen. sing. występuje i. mu im l .i grecka o,s obok łac. -is: adrós obok aeris, aethdrós obok aethdris.

l Wy iii/ /km, bdvis (m. wół,/, krowa) ma gen. plur. bdum, dat. i abl. plur. bóbus lub

biibtł.s,

5 luppitęr występuje w rozszerzonej formie w aojnjn. i vocat.; pierwotnie był to vocu ilvus luppUm m nji /e Jowiszu. Natomiast w innych pr/ypadkai h występuje forma krótsza g#n !dvh, dal lóni, a" hWm_t abl. Jdvi.

M

fi !!@fft>tfvił tłaslHlts I»» i-MiwfUki, które ni# mają utektńfych przypadków ~ sing Ujywa się tylko W innu vis, hi- vim atil uf W tbuialia    pifIff/fi, citittui.

i u / 11 :i i i t i lir. |»i «*»,•/ nom u    v nl.t /■" <• i" -yp ,,n u

jinjMi pr ypadkaoh wyNlępl\)t Jedynie ptk«» ua/ws bóstwa, Tylko w abl. występuje i- \ \s * wrotach nwfi, tufi, sufi spotu fi « /. własnej woli, dobrowolnie, dnlNine roi ffis — godzi WOŚĆ, nfi/fis — niegodzlwość.

: :;alia tantum: mocni fi, moenltim <m mury; fldfis, fldlu/n m lutnia ! i. i -pt /owniki w pluralis mają inne znaczenie: aedis, is f. «* świątynia, aedis, ium — i >n. finls, is ni. « koniec, granica, finis, ium = obszar, kraj

_:    ! d i M t /owników deklinacji III. Rzeczowniki deklinacji III mają różne zakończenia _gii

i i być rodzaju męskiego, żeńskiego lub nijakiego. Jeżeli rodzaju nic określa znm /r = i *l( i, 14 o rodzaju naturalnym), informacji udziela słownik. Pewną orientację w od* abi do wyrazów częściej używanych dadzą nam następujące wskazówki.

«li«iM są to rzeczowniki zakończone w nom. sing. na: -or,-os, -er,-es (imparlsyllitba). _8ii

8ff

«P color, -6ris = kolor, barwa (color albus)

Ifibor, -óris = trud, praca (labor magnus)

i.ifch remi ni num jest arbor, -óris-drzewo (arbor alta); neutra są: cor, cordis=serco (cor hm

morze, powierzchnia morza (aequor vastum), marmor,-óris = marmur (manimt /%«;/„:,u

mi

f‘t‘ mfis, ntfiris = zwyczaj, obyczaj (mos antiąuus) fins, flfiris = kwiat (flos pulcher)

ri-olsl? fnnlninum jest dds, dótis=posag (dos pulchra)', neutra są: ós, óris = usta (os puhhrmn),

;, = L < iść (os album).

iffl

np center, ventris = brzuch (venter plenus)

iiUli neutra są: ver, iiem=wiosna (ter amoenum), lt£r, ltln&ris = podróż (iter molesturn)

~ rdej ównozgłoskowe:

“i* pis, pfidis = noga (pes dexter)

: i i‘Łi łominina są: merces, mercedis=zapłata (merces bona), s8g8s, sSgStis^zasiew (seges paten),

5- :    -pfiNis odpoczynek (quies nocturna), reguies, r&quletis=spoczynek (reąuies aeterna) a, ,

-ii rt>quies jest requiem (według deki. V) requiem aeternam; neutrum jest aes, aeris np\y, ,.e,

= i. i»rii = (||||g.

F-mtiilnn są zakończone na: -as, -aus, -is, -es (parisyllaba), -s z poprzedzającą spółgłoską, «3,

: nadto nu -do, -go, -io oraz -us z gen. na -utis lub -udis.

as

np ciuitas, cMtatis = społeczeństwo, państwo, miasto (ciuitas Romano) o f jatki 1 m u sc ul i na: Os, assis - as; neutrum: vds, vfisis"» naczynie (vas urgtnt&um).

mis

Hp. laus, laudis = - cliwnlu (laus magna — wiclku chwała)

Is

“P nficis, nficis & okięt (nacis ionga)

as