SDC13465

13

podobni* Jak inne Jeżyki, stanowi już właściwie pierwszy stopień konkretyzacji Jeżyka idealnego, tj. Jeżyka ludzkiego, rozumianego Jako twór wyidealizowany, abstrakcyjny, nie dany nam w doświadczeniu zmysłowym. Jak można mniemać, konkretyzacja idzie stopniowo — stadialnie w gleb systemów etnicznych (narodowych) i na jej następnym stadium, trzecim z kolei, pojawia sie wewnqtrzsystemowa odmiana funkcjonalna, czyli styL Na czwartym stopniu konkretyzacji bedzie tekst, na piątym zaś jednostkowa, konkretna, poznawalna zmysłowo wypowiedź — dzieło. Stadia konkretyzacji rysują sią następująco: 0) Jeżyk — 1) Język etniczny — 2) Styl Jeżyka — 3) Tekst języka — 4) Wypowiedź.

/Rzecz jasna, nie należy wyobrażać sobie, że samo zwiększenie sią stopnia konkretności danej płaszczyzny strukturalnej języka decyduje

0    jej właściwościach jakościowych, które przechodzą z płaszczyzny na płaszczyzną wraz z pojawiającą się kolejną fazą konkretyzacji (styl języka może być zarazem stylem tekstu lub dzieła i które swoją naturę zawdzięczają nie tylko tejże konkretyzacji, fidy chodzi o konkretyzacje stylistyczną, odczuwamy przecież, że konkretne są także elementy tekstu stylistycznie nierelewantne. Być może, na każdym stopniu konkretyzacji zachodzi nieco inny proces konkretyzowania, tak np. w wypadku języka etnicznego byłaby to konkretyzacja etniczno-grupowa, precyzująca system. stylu — pragmatyczno-funkcjonalna, modalizująca, tekstu — materialna, w układzie linearnym, dzieła — indywidualna twórcza. Ale to na razie tylko bardzo niepewna hipoteza. Natomiast w świetle dotychczasowych badań dość pewne wydaje się niecałkowite zachodzenie na siebie zakresów pojęć Język i styl.

Można też przypuszczać, że czynniki jakościowe różnych płaszczyzn konkretyzacyjnych wynikają bądź z pojawienia się innych, dodatkowych funkcji Językowych (np. funkcji spójnościowej w tekście czy pewnych funkcji semantycznych wyższego rzędu w dziele), bądź też z ograniczenia typowości powtarzających się zjawisk, które to ograniczenie obejmuje za każdym razem inną część systemu językowego. Tak więc w wypadku stylów języka typowość zachowana jest głównie dla zjawisk natury semantycznej i składniowej, w wypadku tekstu — dla zjawisk natury składniowej.

Przyjrzyjmy się z kolei bliżej ^funkcjom, jakie działają na płaszczyźnie realizacji stylistycznej języka.) Mamy tu trzy główne rodzaje uzależnień funkcyjnych, którymi są: j 1) funkcja substancjalna,

2) funkcja konotacyjna (semantyczna),

1    3) funkcja denotacyjna (funkcja zasięgu, zakresu).

Funkcja substancjalna języka z grubsza biorąc oznacza determinację substancji fonicznej lub graficznej.l Realizacja tej funkcji powoduje rozszczepienie języka etnicznego na dwa style: (mówiony i pisany. '

/Funkcja konotacyjna języka oznacza determinację sytuacji komunl-