skanowanie0003

Tabela

Kształtowanie się kosztów transportu w latach 1830-1990

Lala	Transport oceaniczny		Transport lotniczy
	Transport pszenicy jako % kosztów produkcji	Koszt frachtu 1920= 100	Przeciętny koszt na pasażera — milę (w USD z 1990 r.)
1830	79
1850	76
1880	41
1910	25,5
1920		100
1930		65	0,68
1940		67	0,46
1950		38	0,30
1960		28	0,24
1970		29	0,16
1980		25	0,10
1990		30	0,11

źródło: P. Mason, Globalizalion Facts andFigures, IMF Policy Discussion Paper, October 2001, s. 5.

Tabela 2

Kształtowanie się kosztów łączności telefonicznej i komputerów w latach 1960-2000

Lata	Koszt trzyminutowej rozmowy telefonicznej Nowy Jork - Londyn w USD z 2000 r.	Cena komputerów i oprogramowania (w cenach stałych z 2000 r.) 2000 r. — 1000
1960	60,42	1 869 004
1970	41,61	199 983
1980	6,32	27 938
1990	4,37	2 275
2000	0,40	1 000

źródło: Jak w tabeli 1, s. 6

Istota procesów globalizacji polega zatem na przechodzeniu od lokalnych aż do światowych w skali globalnej interakcji w następującej sekwencji: interakcje o charakterze lokalnym w danym państwie; interakcje o zasięgu krajowym — w skali całego państwa; interakcje międzypaństwowe; interakcje transgraniczne o charakterze państwowym; interakcje międzynarodowe regionalne;

interakcje globalne, tj. takie, które obejmują cały glob ze wszystkimi państwami lub znakomitą ich większością⁸.

* M. Mann, Has Globalizalion Ended Ihe Rise and Rise of the Nation State, w: D. Hcld, A. McGrew (cds), The Global Transformation, Cambridge 2000, s. 137.

Należy jednak zauważyć, że nic oznacza to zmniejszenia znaczenia roli czynnika im (graficznego jako ważnej determinanty wszelkich zachowań społecznych oraz sto-Himków międzynarodowych. Wręcz przeciwnie, pomimo przejawiania się wspomnianej kompresji czasoprzestrzennej, gdzie bariery przestrzenne stają się coraz mniej ważne, ujawnia się specyfika i różnorodność poszczególnych przestrzeni geograficznych. Różna jest też ich ranga w świecie⁹, czego przykładem może być to, h' w globalnym świecie finansów międzynarodowych, inwestycje kapitałowe i hurakteryzują się wyjątkową geograficzną koncentracją. Podobnie jest z produkcją I u zemysłową i rolną w świecie. Należy także zauważyć, że czynnik geograficzny nie Kli acił na znaczeniu oraz że nikt nie ogłosił końca geopolityki jako metody uprawiania polityki zagranicznej państwa w połączeniu z przestrzenią geograficzną.

Pojęcia i istoty procesów globalizacji nie sposób rozpatrywać w oderwaniu od il/iedziny stosunków międzynarodowych, która jest przedmiotem naszych studiów. ()tóż należy zauważyć, że pojęcia „globalizacja (procesy globalizacji)” i „stosunki międzynarodowe” nie są synonimami, tzn. że nie mogą być używane zamiennie. Przedmiotem globalizacji są interakcje społeczne i procesy zmian, podczas gdy przedmiotem stosunków międzynarodowych są państwa i ich działania (polityka zagraniczna) oraz oddziaływania między nimi (stąd przymiotnik międzynarodowy). Różnice dotyczą również sposobów badania obydwu dziedzin. W badaniu stosunków międzynarodowych koncentrujemy się przede wszystkim na państwie (stąd mówimy o państwowocentrycznym spojrzeniu na tę dziedzinę, o czym zaświadcza chociażby treść tego podręcznika. Ważnym elementem konstytuującym jest także to, że rozwinięto teorie stosunków międzynarodowych i polityki zagranicznej. Zupełnie inaczej ma się sprawa z globalizacją, która ze względu na swoją złożoność, ma przedmiot badania na tyle szeroki, że konieczne jest sięganie do dorobku wielu nauk, Nti|d nie ma jednej teorii globalizacji, ale wiele często konkurujących ze sobą sposobów objaśnień¹⁰.

Przedmiotowa rozłączność globalizacji i stosunków międzynarodowych, uzasadnia zatem tytuł tego rozdziału Procesy globalizacji a stosunki międzynarodowe. Nie należy jednak zapominać, że między tymi obydwiema dziedzinami istnieje związek przyczynowo-skutkowy, który przejawia się w dwóch formach.

Po pierwsze, zmniejszenie roli granic jako ważny impuls procesów globalizacji, dokonało się z suwerennej woli państw upatrujących w tym możliwość zaspokojenia swych potrzeb i interesów na coraz wyższym poziomie. To decyzje państw leżą n podstaw liberalizacji wszelkich form obrotu międzynarodowego. Większość z nich adaptuje się do międzynarodowych standardów i reżimów liberalizacyjnych. Przykładem takiego państwa są Chiny, które w 2001 r. przystąpiły do WTO akceptując

" Zob. na ten temat m.in,: E, Soja, Postmodern Geographies: The Reassertion ofSpace In Criticd Sut lal Theory, London 1988; D. Harvey, Justice. Naturę and the Geography of Dijference, Blackwell-< Word 1996.

z. A Dialogue of Diversity, „Globalizations”

^Iu Y. Scholte, Globalizalion Studles: Past and Futurę