skanuj0010

Typologia	Opis poszczególnych faz;
Ch. van tiiper	I    jąkanie się pozbawione wysiłku powtórzenia, wydłużenia sylaby lub głoski; pojawia się na początku wypowiedzi; nie frustruje mówiącego; przeplatane jest okresami ( czasem dłuższymi) z mową płynną II    obecność zmian i powtórzeń w wydłużeniach dźwięków; iiviększość powtórzeń kończy się wydłużeniem dźwięku; dalszy brak świadomości niepłynnośoiitTiówienia; rzadsze okresy poprawnej mowy III    wyraźny wzrost częstotliwości występowania objawów; powtórzenia podwojone; wydłużenia krótsze; świadomość występowania trudności u dziecka powodująca frustrację; tremor - drżenie szczelnie zamkniętych wiązadeł głosowych, warg i języka; unikanie niektórych słów; wspólruclty; próby walki z jąkaniem IV    lęk i unikanie mówienia; unikanie określonych wyrazów, dźwięków, sytuacji; niepokój; poczucie winy; trudności w porozumiewaniu się; zmiany osobowościowe potęgujące niepłynność mówienia
N.M. Asatiani	I    tło nerwicowe - nieostre zająknięcia; przyspieszone tempo mówienia; powtórzenia; wydłużanie dźwięków; skrócona faza wydechowa; nieznaczne współruchy; powraca w stanach nerwicowych II    tło rodzinnej patologii mo\vjj’( rzekomonerwicowe) - ostra forma kliniczno toniczna na skutek traumatycznego wydarzenia; rozległe współruchy; trudności często na początku wypowiedzi; dysłalia; ubogie słownictwo; przyspieszone tempo mowy; symptomy psychogennego syndromu - niestałość motoryczna, słaba koncentracja zmysłowo -ruchowa, zwiększona męczłiwość i drażliwość; nieregularny przebieg;
■u: Wuiff	I    jąkanie początkowe - następstWunadmiernych wymagań językowych stawianych dziecku - jąknie okolicznościowe na skutek zmieszania się; powtarzanie głosek, sylab, słów II    powtarzanie poszczególnych dźwięków i sylab w określonych sytuacjach; świadomość zaburzeń mowy u dziecka I jąkanie rozwojowe Stadium motoryczno - dynamiczne — zablokowanie mowy; przedłużający się klono — tonus; wydłużanie 'dźwięków; osobliwości głosowe tj. jęczeniej wzdychanie; osobliwości oddechu tj. sapanie; współruchy tj. grymasy, kiwanie głową, gestykulacja ramionami, tupanie; brak koncentracji; przemęczenie; ospałość; zakłócenia w zachowaniu socjalnym Stadium sensoryczno - apatyczne — strach przed mówieniem; przyspieszony kló.no - tonus; ukryte hie rzucające się w oczy współruchy tj. odwracanie głowy, drapanie się; nienaturalny, często niezrozumiały sposób mówienia; zakłócenia wewnętrznego programu wypowiedzi; zmiany w gramatyce i składni; swoista logika wypowiedzi; embołofrazje; używanie niezwykłych dźwięków tj. mlaskanie cmokanie; osobliwości oddechu, depresja ą j ■ ■
E.Q. Cont\irę	Faza alfa^ś-iifało zauważalne objawy niepłypności mówienia Faza beta - bardziej widoczne objawy; wzmożona gestykulacja; trudności w oddychaniu Faza gamma - napięcie narządów mowy Faza delta- podejmowanie walki z niepłynnością mowy

J. Kałużyński

I    jąkanie pierwotne - efekt działania tremy II    świadomość jąkania - obawa przed byciem wyśmianym III    lęk (właściwy) — chaos myśli; zaburzenia akcji serca; zaburzenia oddechu; pocenie się; czerwienienie się, IV    walka z jąkaniem - walka z złymi myślami czy wyobrażeniami V    jąkanie wtórne

O.Bloodstein

I    faza - okres przedszkolny - niepłynność mówienia epizodyczna; objawy nienłynności mówienia na początku wypowiedzi; niepłynnie wymawiana wyrazy krótkie tj. spójniki, przyimki i zaimki; powtarzanie głównie syjfcb lub wyrazów jednosyłabowych; jąkanie w przypadku dłuższych wyąSowiedzi lub pobudzenia dziecka; brak świadomości jąkania u dziecka; jąkanie uzależnione od sytuacji; epizody niepłynności mówienia mogą wywołać jedynię krótkie reakcje emocjonalne II    faza - okres wczesńoszkoiny i niepłynność mówienia zasadniczo chrbnicznai jąknie się głównie w mówieniu szybkim i stanie podniecenia; symptomyjniepłynności mówienia przechodzą z wyrazów gramatycznych ną wyrazy znaczące; świadomość jąkania się dziecka ale brak zahamowań z tym Związanych III    faza - niepłynność mówienia uzależniona od sytuacji, świadomość jąkania się dziecka; zamienianie słów subiektywnie trudnych na łatwiejsze i zamiana konstrukcji wypowiedzi; brak obawy przed zabieraniem głosu IV    faza - oczekiwanie wystąpienia jąkania,; obawa przed wymawianiem określonych wyrazów i głosek; unikanie pewnych sytuacji komunikacyjnych; wypaczanie konstrukcji wypowiedzi (mowa wymijająca, lękliwa)

Tabela 1. Zestawienie czołowych typologii i stadiów rozwoju jąkania się⁵

⁵ Z. Tarkowski: Jąkanie wczesnodziecięce, WSiP, Warszawa 1997