Skan
9

Szkice

Balbus .Zagłada gatunków"

(jak v, przypadku Miłosza)²³. Sięgnąłem po takie dość drastyczne przykłady ,n uwypuklenia faktu, że kwalifikacje gatunkowe tekstów literackich nic muszą wjerać się w ich konstrukcyjnych paradygmatach, lecz opierają się na różnego-tlzaiu i różna metodą przeprowadzonych referencjach do odpowiednich obszarp przestrzeni hermeneutyczoei, pola tradycji literackiej, w obrębie której gattar, bytują i której - co więcej - poza gatunkami, tez ich pośrednictwa, wynb.-itziisj bie niepodobna. Dzieje się tak -dziać taksie musi - po prostu dlatego, żc nic;'-rzeczą możliwa lektura jakiegokolwiek tekstu literackiego W oderwaniu od rak, bermeneu tycznej przestrzeni, niezależnie od lego, w jakim stopniu jest ona;_; szczególnym konkretnym odbiorcom literatury dostępna.

Mówienie zatem w literaturoznawstwie o „zaniku gatunków", o nastaniu «• sów dysfunkejonulności kategorii genclogicztiej w interpretacji czy to procesu I. storycznoJiteraekiegu, •vzy to konkretnych tekstów literackich - możliwe jest je,;*' nic wówczas, po pierwsze, gdy aktualność literacka traktuje sio czysto prczcib stycznie, tj. po prostu jako ..aktualna produkcję literacką", zdominowaną pr« tendencje anarchistyczne lub przynajmniej ..dokonslrukcyjne", wziętą wsepan; od całej ogromnej przestrzeni żywej tradycji literackiej (co jest zabiegiem nbs. il ilnio abstrakcyjnym i praktycznie niewykonalnymi, po drugie -gdy rozważaj j.l jako zbiór wzajemnie wyizolowanych ..faktów konstrukcyjnych’’, z trudem< pewnego czasu (powiedzmy, od przełomu romantycznego czy modernistycznej poddających się koherentnym gcnologicznym kategorializacjom. Czyli inaczej na gruncie prezenty.*tycznej poetyki formalnej. Nie wówczas jednak, gdy pożeni: jemy w obrębie poetyki historycznej i poetyki pragmatycznej, traktując dzida jŁ'< fakty literackie, faktyczne przez to właśnie, żcza każdym razem możemy i musin je uchwycić w określonych (choć w różnym stopniu wyrazistych i bogatych) za; czeniorodnycb relacjach do innych tęgo rodzaju faktów przestrzeni hisl> Tycznej, konstatowanych w określonej przestrzeni hcrmcnculycznej.

„Zagłada gatunków" literackich - jako zasadniczych, fundamentalnych kuu l-.orii myślenia o literaturze i jej interpretacji jest więc po prostu niemożliwa. 11 w znacznym stopniu niezależnie od tego, jakie kształty konstrukcyjne - czy di konstrukcyjne - przybierają aktualnie powstające utwory literackie, w jakiej już rze poddają się ,.z osobna* parudygmatycznym kwalifikacjom i taksonomio* Każda bowiem laka konstrukcja zjawia się zawsze i nieodzownie w ś r ó d gatui ków, które już zaistniały i w najlepsze istnieją nadal, stanowiąc zespoły realno przedmiotów hermeneutyki historycznej (czyli w ogóle każdej rzeczywistej hit, raeneulyki).

Poemat Wiktora Woroszylskiego, z którego wypożyczyłem sobie tytuł tego nrr, kulu, został poprzedzony mottem z Carla Sandburga: „'/'Ac buffalca <riu gone. Ar. tkać who !<no buffaloa a>x gonu". Dlatego „zagłada gatunków" biologicznych zagiada potraktowanych przez Woroszylskiego synekdochicznie bizonów - jo

¹"¹'    ¹    J

Muza", duch gu;mku,dueh snmeco języka poetyckiego nic wspina wszak tutaj

co

: nieodwołalna. Na obszarach kultury tak się jednak .I/k-ic, .-. ; . r r '-;; „ci, któl2V widzieli bizony" - tragedie Sofokksa i ttiKdllc Szelc.| iu,. p,

f ^ •gói pieśr.i Kochanowskiego, powieści Prusa t ..ontypowicaci" .........ni

^f. ^adaća gatunków" byłaby tu możliwa jedynie w wypadku nie tylko \ • Im i ^ u j-r-WŁ- amnezji, lecz i całkowitej zaglody wszelkich zbiorów hibliou . znjrh •l'. ,v"isdy nikł by się oczywiście nic zajmował nauka o literaturze.

st&uynajęaega dzieło |»:ty, ale mu pizeiztadza, jest ,ol;r z>xl I r.wódą", t z ym ii kle t n

zniewnknin, żeruje na słabości pasty, chorobie.