Skan

w sensie społecznym i w związku z tym istnieje konieczność i czas nie tylko na nową Ustawę, ale i reformę całej polityki społecznej naszego Państwa.

Solidaryzm społeczny, wolny rynek i demokracja

Lata 80. to czas integracji na rzecz przemian. W takim momencie historii rodzi się współdziałanie, współodpowiedzialność i wrażliwość społeczna. Łatwiej o nią w takim czasie, niż potem, kiedy przychodzi czas budowy nowych struktur, nowego systemu.

Okazuje się, że porządkowanie życia w nowej rzeczywistości jest tak ekscytujące i absorbujące, że coraz częściej na problemy innych reagujemy „nie teraz*’, „to do mnie nie należy”, „tego się nie da zrobić" „są r2ec2y ważniejsze” i lak naprawdę koncentrujemy się na realizacji spraw własnych, spraw nam bliższych. Trudniej jest się spotkać, coraz więcej jest spraw, których uzgodnić się nie da. Pozostają wówczas „procedury”, „komisje" na ogól nie do przeskoczenia, szczególnie w dopiero co rodzącej się demokracji.

W tym okresie najsłabsi ustają gdzieś w drodze, pozostawieni sarni sobie, nie mają szansy skorzystania z uzyskanych wolności. Można by powiedzieć, że zaczyna się dla nich trudny okres przetrwania na poziomie minimum biologicznego. Obywatele i Państwo muszą zrobić wszystko, by te grupy mogły skutecznie walczyć o prawa do wolności i rozwoju. Jak dotąd odnoszę wrażenie, że są oni skutecznie blokowani i eliminowani przez sprawniejszą czes’ć naszego społeczeństwa, głównie usuwani z rynku pracy jako mniej przydatni. W związku z tym skazani są na tzw. minimum, czyli w praktyce pozostają na poziomie niemożności i całkowitej wegetacji.

Również rzecznicy ich interesów działający w rozproszeniu nie odnoszą większych sukcesów w przekonywaniu ogółu społeczeństwa i decydentów do widzenia problemów tej grupy z punktu widzenia praw człowieka. Dużo większe sukcesy odnoszą rzecznicy ochrony zwierząt, dla których to idei łatwiej pozyskać ogół społeczeństwa. Szczególnie widoczne to jest w niektórych krajach Europy Zachodniej, gdzie mieszkańcy wydatkują coraz więcej pieniędzy na swoich czworonożnych ulubieńców.

Z mojego 10-letniego doświadczenia życia wraz z najbliższą rodziną we wspólnotach „Barki" wynika, że mechanizm odtrącenia jest stosunkowo prosty.

Nie mają domu, nie mają pracy i bliskich. Są zagubieni, sfrustrowani, wierni prostej filozofii - byle przeżyć jeszcze jeden dzień.

Na ulicy znaleźli się z reguły w sposób nieoczekiwany, z powodu własnych lub cudzych zaniedbań, utracili mieszkanie, pracę, bliskich. Wskutek takiej sytuacji pojawia się brak wpli przetrwania, odporności na los, ubytek sił psychicznych i fizycznych.

Samotność i brak perspektyw powodują, że sięgają po alkohol. Potem pozostaje już tylko dworzec, piwnice, śmietniki i wegetacja. Zadziwiająco krótka jest droga na boczne tory.

Kolejka po jałmużnę do „opieki społecznej” powoduje utratę samodzielności i poczucia własnej wartości.

Jałmużna działała zawsze destrukcyjnie, pozbawiała do końca poczucia odpowiedzialności za własny byt i tłumiła umiejętność podejmowania walki

0    własny los, utrwalając bierność i niechęć do współdziałania.

Coraz częściej zdajemy sobie sprawę, że jałmużna ucisza też sumienia społeczne i redukuje faktyczną pomoc do minimum.

A przecież nie chodzi o pomoc, która ofiarowywana jest ze świadomością utrzymywania przy życiu „zdegenerowanych jednostek”.

Pojawiają się głosy, że wykluczonych ze społeczeństw trzeba najpierw emocjonalnie integrować z najbliższym otoczeniem, aktywizować ich pomagając odnaleźć własną drogę z ich udziałem, ukazać nową jakość życia, pomóc znaleźć miejsce do życia, przysposobić do pracy tak, aby mogli odnaleźć własną perspektywę i cele.

Jest kilka dużych organizacji pozarządowych w Europie takich jak Wspólnoty „Emmaus”, „ATD Czwarty świat” we Francji, Szkoła Kofoeda - placówka soc-jalno-pedagogiczna w Danii, spółdzielnie socjalne we Włoszech dla długotrwale bezrobotnych i wykluczonych (social cooperatives), które w więziach społecznych, edukacji i aktywności upatrują źródła rozwoju i wychodzenia z biedy

1    nieszczęścia. Mają w tym względzie kilkudziesięcioletnie doświadczenia i sporo sukcesów. Mam nadzieję, że te wspaniale przykłady przyjmą się i rozwiną również w Polsce, że podejmą te działania organizacje pozarządowe, a Państwo stworzy odpowiednie warunki prawne i finansowe do ich rozwoju.

Trzeba zaufać i umocnić też działające już u nas z dużym powodzeniem inicjatywy samopomocowe, do których należą m.in. wspólnoty AA, stowarzyszenia niepełnosprawnych i ich rodzin, wspólnoty odrzuconych i ich przyjaciół oraz powstające nowe formy aktywizacji społeczno-zawodowej d/a długotrwale bezrobotnych (gospodarstwa, fermy, warsztaty, szkoły).

Filozofia nowego podejścia do polityki społecznej Państwa

Formuła Państwa opiekuńczego z okresu po II wojnie światowej już się przeżyła, a nową formulę należy stworzyć korzystając z jut ogromnych doświadczeń i potencjału organizacji pozarządowych oraz przykładów innych Państw.

Zapewne jednym z głównych filarów tej formuły powinna być szeroka edukacja przez całe życie.

79