stronyD 45

nmic| jt \l u li ii.i Poje/icr/u I ęe/ynsko Wlodawskim Mała lic I»a je /ioi, ale o (lu/c| powiei/chni, znajduje się w pasie pobrze/y Niewiele jest jezioi w goiach, w Pa trach i Karkonoszach, jednak ich walory krajobrazowe s;j wysokie.

3,05

2,03

1,23

Mazurskie

Pomorskie

Wielkopolskie

0    0,5    1,0    1,5    2,0

Ryc. 5.9. Jeziorność największych pojezierzy Polski

2,5    3,0    3,5%

Pod względem liczby jezior przoduje Pojezierze Pomorskie. Jednak jeziora na tym obszarze są mniejsze od tych znajdujących się na Pojezierzu Mazurskim i zajmują mniejszą powierzchnię (ryc. 5.10).

	powyżej 15
	5-15
	1-5
I 1	0,1-1
1 1	0-0,1

lły<. 5.10. Odsetek powierzchni zajmowanej przez jeziora

Jeziorność wymienionych krain geograficznych ma wyraźny związek z genezą jezior. Na pobrzeżach występuje najczęściej typ jezior przybrzeżnych, choć w ich powstaniu dużą rolę odgrywało podsiąkanie wód podziemnych. Większość jezior Pojezierzy: Pomorskiego, Mazurskiego i Wielkopolskiego jest pochodzenia polodowcowego (ryc. 5.11, str. 45). Granica ostatniego zlodowacenia Wisły wyraźnie pokrywa się z południową granicą Pojezierzy Wielkopolskiego i Mazurskiego. Na obszarze Nizin Srodkowopolskich, gdzie obecnie jezior prawie nie ma, istniały one w przeszłości. Ponieważ ich rzeźba powstała w czasie starszych zlodowaceń, misy jezior zarosły roślinnością i zostały zasypane materiałem, jaki przynosiły wpadające do nich rzeki. Jeziora Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego najczęściej należą do typu jezior krasowych. Powstały w związku z utrudnionym odpływem wód powierzchniowych i podziemnych z obszarów wyścielonych płytko zalegającymi skałami węglanowymi. Jeziora górskie mają najczęściej genezę polodowcową i reprezentują typ jezior cyrkowych (ryc. 5.12, str. 45).

Jeziora są bardzo dobrym wskaźnikiem młodości krajobrazu, ponieważ w geologicznej skali czasu trwają bardzo krótko. Na przykład liczna obecność jezior na pojezierzach świadczy o niedawnym (w znaczeniu geologicznym) zlodowaceniu. Natomiast brak jezior na jakimś obszarze może wskazywać na starsze zlodowacenie (dotyczy to np. Nizin Srodko wopolskich).

m_v. 11. Jezioro polodowcowe Ostrowiec na Po-r hm .-u Pomorskim

I ic/liii, powierzchnia i głębokość jezior Polski

Ryc. 5.12. Jezioro cyrkowe Mały Staw w Karkono szach

najwięks/o i najgtębszo jeziora w Pol:,en

Polska liczy obecnie 7081 jezior o powierzchni powyżej 1 ha. Zajmują •m< powierzchnię 281 377 ha (tab. 5.2). W stosunku do roku 1954 liczba p mu zmniejszyła się aż o 2215, czyli o ponad 11%. Zmiana ta jest efek-i. ni szybkiego zanikania najmniejszych jezior. Poniższe tabele przedsta-Miji| jeziora o największej powierzchni i głębokości.

M.i/wa jeziora	Powierzchnia (w ha)	Typ genetyczny	Położenie
i śniardwy	11 487,5	moreny dennej	Pojezierze Mazurskie
' Mamry	9851,0	moreny dennej*	Pojezierze Mazurskie
i lubsko	7020,0	przybrzeżne	Pobrzeże Słowińskie
■l Oqbie	5600,0	deltowe	Nizina Szczecińska
li Miedwie	3491,0	rynnowe	Nizina Szczecińska
i. Jeziorak	3152,5	rynnowe	Pojezierze Ma/umkie
f Niegocin	2595,0	moreny dennej	Pojezierze Mazumkie

i il> 5.2. Jeziora o największej powierzchni w Polsce. *Według A. Choińskiego jest to jezioro lynnow, i nys limnologii fizycznej Polski, Poznań 1995)

Nazwa jeziora	Głębokość maksymalna	Położenie
I lańcza	108,5 m	Pojezierze Mazurskie
Drawsko	79,7 m	Pojezierze Pomorskie
Wielki Staw	79,3 m	Tatry
Czarny Staw nad Morskim Okiem	76,4 m	Tatry
Wigry	73,0 m	Pojezierze Mazurskie
Wdzydze	68,0 m	Pojezierze Pomorskie

i.ih 5 ł Je/ioi.i u m.i|wh,1 , | głębokości maksymalnej (źródło: A Choiński, /.irys limnologii h.yt /nr/ Pol -.A./, Poznań 1¹)')5)