stronyT 55

Gdańsk

Olsztyn

Bydgoszcz

Toruń

Poznań

Warszaw;

■> Zielona

Wrocław

sstochowa

Katowice

Radom

Rzeszów

50    0    50    100 km

i i—i—i i—i_i_i

□□□■ DDIIGDI

-    gleby początkowego stadium rozwoju

-    rędziny

-    mady

-    gleby bagienne

-    czarnoziemy i szare gleby wytworzone z lessów

-    czarnoziemy, szare gleby i czarne ziemie wytworzone z piasków gliniastych

-    gleby brunatne właściwe wytworzone z piasków gliniastych, glin, iłów, lessów i utworów lessopodobnych

-    gleby brunatne kwaśne (górskie) wytworzone z piasków, glin, iłów i ze zwietrzelin skał

-    gleby płowe wytworzone z piasków gliniastych, glin, iłów, lessów i utworów lessopodobnych gleby rdzawe i bielicowe wytworzone z piasków różnej genezy

gleby antropogeniczne zniszczone przez przemysł lub zabudowę

Kyc. /. 1. Glelry n.i l ■ i y l * u it 11 n Polski (na podstawie: H. lJ<|<|l.t,    fu u minii .■<>, W.ir./itw.i 19H ł)

<    ii no/iciiiy należą do najbardziej mod .ijnyeh gleb na święcie. Po Whi il\ one na podłożu lessowym, na którym losly formacje trawiaste, 111 o />, .« u-| ślep. Cechuje je duża grubość poziomu próchnicznego. «.1. h\ u zajmuj;) zaledwie 1% powierzchni Polski i występuje) głównie

W\ /ynie I nbelskiej w okolicy Hrubieszowa oraz punktowo w niektó-

•    \< 11 miejscach Wyżyny Małopolskiej.

<    / .u no ziemie również są urodzajne. Ich powstanie wiąże się z zanika-

......i obszarów bagiennych. Gleby te zajmują 1,77% powierzchni naszc-

fi- ki.i)u Występują głównie na Pojezierzu Kujawskim, Nizinie Wielko-i"'i l ic|, w okolicach Sochaczewa i Pyrzyc.

i południu Polski, na obszarach zbudowanych ze skał węglanowych 11¹1. »w nie wapieni), powstały rędziny. Porastały je najczęściej dąbrowy. Pi. d/my są urodzajne, jednak ze względu na skaliste podłoże często liudue w uprawie.

/ na mułów i nanosów rzecznych powstały mady. Zajmują one 5% po-\mi i ■ Imi Polski. Największy ich kompleks znajduje się na Żuławach,

■    -len ą najbardziej urodzajne. Te mady, które znajdują się w dolinach i ■ i b.udzo często mają małą wartość rolniczą, a to ze względu na do-iiiIiiui |ę szkieletu mineralnego nad zasobami próchnicy.

i Ja południu Polski, na obszarze gór, występują gleby górskie, które I - iw - ulu ciągłego zmywania przez wody płynące i usuwania zwietrzeli-iiy w wyniku procesów masowych znajdują się w fazie inicjalnej. Uprawa i I- 1¹ górskich jest wyjątkowo trudna.

i ilchy antropogeniczne, które powstały w wyniku ludzkiej działalności, iu|. . seiej znajdują się w miastach. Część z nich jest silnie zanieczyszczona

•    /ius.1 zona. Należałoby dodać, że właściwie wszystkie gleby uprawne moż-n i nkieślić nazwą „gleby antropogeniczne”. Ich uprawa, często wielowie-i " i .powodowała, że nie mają już one charakterystycznych poziomów

■    i Im twych. Nawożenie, głęboka orka wytworzyły zupełnie nieklasyczną ich bud' »wy. I )zięki tym zabiegom urodzajność wcale nie spadła, wręcz prze-i iw nu wzrosła. Stulecia właściwej uprawy podniosły urodzajność gleb.

Klasyfikacja bonitacyjna

\Pv ocenić jakość gleb, najczęściej stosuje się klasyfikację bonitacyjni) I. si lo podział gleb na 6 klas (tab. 7.1, str. 56). Termin „bonitacja” l"" luulzi od łacińskiego słowa bonus, co oznacza „dobry”. Jest to zatem Min likacja oparta na „dobroci”, czyli jakości, urodzajności gleb. Służby i• *1 ni- określają klasę bonitacyjną na podstawie genetycznego typu gleby. W kisi icicl gruntu ma prawo nie zgodzić się z oceną. Ale w jego interesie li iby była ona sprawiedliwa. Jeżeli bowiem będzie miał ziemię " /s/ej klasie bonitacyjnej, zapłaci większy podatek rolny, ale sprzeda 11 111o/e| leżeli dysponuje ziemią o niższej klasie, to zapłaci mniejszy I u u lalek, natomiast przy sprzedaży uzyska niższą cenę.

/ w i aca uwagę laki, że niektóre gleby znajdują się we wszystkich kla-ii li bonitacyjnych. Dotyczy lo szczególni! mad le gleby powslatc

I cechy i wyi.to powanie czai noziomów

I cechy i wyślę powanie c/ai nych ziem

I cechy i wyślę powanie rędzin

I cechy i wyślę powanie madów

I cechy gleb górskich

I podział gleb na klasy