�wiadomy umys� D Chalmers2

superweniencja a wyjaśnienie

Fakty typu A i fakty typu B o świecie są faktami dotyczącymi egzem-plifikacji i dystrybucji własności typu A i własności typu B¹. Tak więc fakty fizyczne o świecie obejmują wszystkie fakty dotyczące egzemplifikowania własności fizycznych w rozmaitości czasoprzestrzennej. Warto także założyć, że do faktów fizycznych o świecie należą jego podstawowe prawa fizyczne. W niektórych ujęciach prawa te są już zdeterminowane przez ogół konkretnych faktów fizycznych, ale nie możemy tego przesądzać z góry. Szablon definicji superweniencji jest następujący:

Własności typu B superweniują na własnościach typu A, jeśli nie istnieją dwie możliwe sytuacje identyczne pod względem własności typu A, a różniące się własnościami typu B.

Na przykład własności biologiczne superweniują na własnościach fizycznych, o ile dwie dowolne możliwe sytuacje, które są fizycznie identyczne, są również identyczne biologicznie. (Używam tutaj terminu „identyczny” w sensie nierozróżnialności, a nie tożsamości numerycznej. W tym sensie dwa osobne stoły mogą być fizycznie identyczne). Bardziej precyzyjne pojęcia superweniencji można uzyskać, wypełniając ten szablon. W zależności od tego, czy „sytuacje”, o których mowa, uznajemy za jednostki czy za całe światy, uzyskujemy odpowiednio pojęcia superweniencji lokalnej

1 globalnej.

W zależności zaś od sposobu rozumienia pojęcia możliwości, uzyskujemy pojęcia superweniencji logicznej i przyrodniczej, a być może także inne. Wszystkie te rozróżnienia omawiam dalej. Własności typu B superweniują lokalnie na własnościach typu A, jeżeli własności typu A danej jednostki determinują własności typu B tej jednostki - to znaczy, jeśli dwie dowolne jednostki, które egzemplifikują te same własności typu A, egzemplifikują te same własności typu B. Na przykład kształt superwe-niuje lokalnie na własnościach fizycznych: dowolne dwa obiekty o tych samych własnościach fizycznych będą z konieczności miały ten sam kształt. Wartość jednak nie superweniuje lokalnie na własnościach fizycznych: dokładna fizyczna replika Mony Lisy nie jest warta tyle, co Mona Lisa. Ogólnie rzecz biorąc, superweniencja lokalna własności na tym, co fizyczne, nie zachodzi, jeśli ta własność jest w jakiś sposób zależna od kontekstu - to znaczy, jeśli posiadanie własności przez dany obiekt zależy nie tylko od fizycznej konstytucji obiektu, ale także od jego środowiska i historii. Mona Lisa jest bardziej wartościowa niż jej replika ze względu na różnicę w kontekście historycznym: Mona Lisa została namalowana przez Leonarda, a replika - nie².

Własności typu B superweniują natomiast globalnie na własnościach typu A, jeżeli fakty typu A na temat całego świata determinują fakty typu B; to znaczy, jeśli nie ma dwóch światów możliwych identycznych pod względem ich własności typu A, lecz różniących się własnościami typu B³. Świat

Używam terminu „fakt typu A" jako skrótu wyrażenia „egzemplifikacja własności typu A". Odwołanie do faktów nieco utatwi dyskusję, ale wszystkie [stosowane tu] pojęcia faktów i relacji między nimi można catkowicie zastąpić pojęciem wzorca wspótwystępowania własności; tam, gdzie będzie to konieczne, będę podawać szczegóły w przypisach. W szczególności należy zauważyć, że tożsamość jednostki egzemplifikującej wtasność typu A nie ma znaczenia dla faktu typu A w moim rozumieniu; istotne jest jedynie to, że jest on egzemplifi-kacją tej własności. Gdyby tożsamość jednostki byta częściowo konstytutywna dla faktu typu A, wówczas każdy fakt typu A pociągałby za sobą fakty o istotowych własnościach jednostki, a w takim przypadku definicja superweniencji prowadziłaby do kontrintuicyjnych wniosków.

Zakładam, być może sztucznie, że jednostki mają ścisłe granice czasoprzestrzenne, tak że ich własności fizyczne składają się z własności egzemplifikowanych w tym regionie czasoprzestrzeni. Jeśli dla potrzeb superweniencji lokalnej mamy uznawać odrębne przestrzennie obiekty za fizycznie identyczne, to w bazie superweniencji trzeba pominąć wszelkie własności związane z bezwzględnym położeniem czasoprzestrzennym (chociaż można byłoby uniknąć konieczności odwoływania się do odrębnych przestrzennie obiektów, uwzględniając jedynie możliwe obiekty o tym samym położeniu). Ponadto zawsze mówię tak, jakby tego samego rodzaju jednostki egzemplifikowały własności niskiego i wysokiego poziomu; zatem np. stół egzemplifikuje własności mikrofizyczne na mocy tego, że charakteryzuje go dystrybucja takich własności. Być może poprawniejsze byłoby mówienie o własnościach mi-krofizycznych jako egzemplifikowanych jedynie przez jednostki mikrofizyczne, ale mój sposób mówienia upraszcza sprawę. W każdym razie naprawdę zasadnicze kwestie dotyczą superweniencji globalnej, a nie lokalnej.

Dokładnego określenia, co to znaczy, że dwa światy są identyczne pod względem zbioru własności, można dokonać na różne sposoby - nie będzie to miało dużego znaczenia w dyskusji. Być może najlepiej jest powiedzieć, że dwa światy są identyczne pod względem własności typu A, jeśli istnieje jedno-jednoznaczne odwzorowanie między klasami jednostek egzemplifikujących własności typu A w obu światach, tak że dowolne dwie odpowiednie