0007901

146

żyje, tak drogo kosztuje. To też znajdujemy pewne uosobienie tych dwóch wrogich potęg, czyli herezji i władzy. Są to postaci, które zostaną pogrążone w piekle (Gehinom, Gehenna).

W Księdze Przysłów XXX, 15 znajdujemy następujący werset:

„Pijawka ma dwie córki: przynieś, przynieś".

Ten werset biorąc za punkt wyjścia, uczeńcy napisali w Aboda Zara 17 a, co następuje:

„Pijawka ma dwie córki: przynieś, przynieś. Mar Ukaba objaśnił: dwie córki krzyczą z piekła i wołają do tego świata: przynieś, przynieś; są to mianowicie herezja i władza (minut we-ha-raszilt). Niektórzy czytają: Rabin Chisda powiedział, iz powiedział Mar Ukaba: jest to krzyczący głos piekła, które mówi: przywiedźcie mi owe dwie córki, co na tym świecie krzyczą a wołają: przynieś, przynieś".

*

Oto jeszcze dla przykładu kilka haggad żydowskich, wybranych z pomiędzy mnóstwa innych.

1.    Żydzi, jak wiadomo, noszą cyces, ożyli sznurki magiczne. Wiemy z Szulchan-Aruchu, jak liczne i jak szczegółowe

"mówią o nich przepisy. W traktacie Szabbat 32 b czytamy, że żyd, który pilnie baczy na przepisy o cyces, będzie obsługiwany przez 2800 niewolników (L. Goldschmidt, Der babylon. Talmud, t. 1, str. 392).

2.    W jednym z mniejszych Midraszów o Nowym Jeruzalem, Świątyni, Mesjaszu i rozkoszach Edenu czytamy: „Kiedyś wszystkie ludy świata schylą się przed Izraelitami i będą lizać pył ich nóg, albowiem jest powiedziano (Izajasz XLIX, 23): „I będą królowie piastunami twemi, a królowe mamkami twemi; twarz na ziemię spuściwszy, kłaniać ci się będą, a proch nóg twoich lizać będą". Gdyby cię spytał jaki goj albo heretyk i powiedział: czyżby to było możliwe? odpowiedz mu: już

tak było za dni Nebukadnecara, jako jest powiedziano (Daniel II, 46): Tedy król Nebukadnecar padł na oblicze swe i schylił się przed Danielem" (p. Aug. Wuensche, Aus Israels Lehr-hallen, Kleine Midraschim t. III, str. 128).

3.    Ciekawe są wyobrażenia żydów o piekle. Rabbi Jo-sua ben Lewi opowiada, że go razu pewnego zaczepił prorok Eljasz i zapytał, czy chce stanąć u wrót Gehenny. Rabin zgodził się i opowiadał potym, co widział. A widział mianowicie ludzi, zawieszonych za nosy, ręce, języki, nogi, kobiety za piersi, nie brakło i takich, którzy wisieli za oczy. Niektórym kazano jeść własne mięso, albo mięso innych ludzi, połykać węgle rozżarzone. Tam znowu byli tacy, których żywcem żarło robactwo. Byli i tacy, których częstuje się miałkim-piaskiem, a gdy nie chcą jeść, podchodzi Bóg i powiada: złoczyńcy! to rabunek wam słodko smakował, a teraz nie macie sił do jedzenia? Grzesznicy płoną w straszliwym ogniu, co dwanaście miesięcy rozsypuje się ich popioły pod nogi sprawiedliwych, poczym znowu dusza w nich wstępuje. Z ognia rzuca się ich na śnieg a ze śniegu znowu do ognia (j. w. str. 71—72).

4.    O poczucie estetyczne u rabinów jest bardzo trudno. Rab Józef powiedział, że gdy przyjdzie Mesjasz, oby był godzien siedzieć w cieniu gnoju jego osła (j. w. str. 122).

5.    Midrasz Abba Gorijon zawiera nader znamienny

ustęp:    „Haman chciał wszystkich żydów wytępić- Rabbi

Symeon bar R. Jose Beribbi Lankunja powiedział: Izraela przyrównywa się do skały, albowiem powiedziano (Numeri XXIII, 9): „ze szczytu skał ujrzę go“; ale narody świata przyrównywa się do skorupy, jako powiedziano (Izajasz XXX, 14): „i skruszy je, jako się tłucze gliniane naczynie garncarza". Jeżeli padnie skała na garnek, biada garnkowi, jeżeli padnie garnek na skałę, biada garnkowi, czy tak, czy siak, biada garnkowi!" (j. w. t. II, str. 1 13).