0284

VI. 5.

KONRAD I.

267

młodszy zarówno u Kadłubka '). jako też w Kron. Wielk. -) i Rorz. Franc. krak.^{1 2 3}). Ponieważ Leszko nie mógł się urodzić wcześniej, jak r. 1J86 (VI. 4.), przeto najwcześniejsza data urodzin Konrada przypadać może na rok 1187. Do określenia końcowej granicy tej daty posłuży dyplomat, wystawiony przez Konrada dnia, 10 sierpnia 1218 r.⁴), principutus nostri cumo XIX. Z dyplomata tego wynika, że Konrad objął rządy w czasie między 11 sierpnia 1199 r. a tymże dniem 1200 r. Wniosek ten spotkał się z zarzutami³), ile że według DługoszaKonrad miał otrzymać Mazowsze i Kujawy dopiero przy podziale kraju, dokonanym wespół z Leszkiem rzekomo na wiecu w Sandomierzu r. 1207, Data podziału nie ma jednak poparcia w źródłach, i jest tylko kombinaeyą Długosza, stojącą w związku z innem jego przypuszczeniem, jakoby Leszko uzyskał rządy w Krakowie dopiero r. 1206. Gdzieindziej miałem sposobność wykazać⁷), że ta chronologia jest błędną, i że początek samoistnych rządów krakowskich Leszka, przypada na koniec r. 1202. Kron. Wielk.⁸) o podziale dzielnie miedzy braćmi opowiada bezpośrednio po fakcie powołania Leszka do Krakowa, a przed bitwą pod Zawichostem, która według Rocz. Tras.⁹) stoczoną została 16 czerwca 1205 r.; podział przypadałby zatem na czas między końcem r. 1202 a połową r. 1205. Uwzględniając tę datę, wypadłoby, że dnia 10 sierpnia 1218 r. Konrad mógł liczyć 18—16 lat panowania. I to obliczenie nie odpowiada więc latom panowania, wymienionym w dyplomacie z r. 1218. Kie można jednak z tego powodu podawać autentyczności dyplomatu w podejrzenie; a ponieważ znamy go w oryginale, przeto nie można nawet przypuścić, jakby to było możliwem co do kopii, że zaszła 1u jakaś omyłka cyfrowa z winy kopisty; przypuszczenie zaś, jakoby omyłka popełnioną została w samej ktmeelaryi Konrada, byłoby dowolną hypotezą, do której uzasadnienia nie wystarczą przyto czone co dopiero wątpliwości. Owszem, przyjąć raczej należy, że Konrad jeszcze przed rokiem 1202 otrzymał rządy w jakiejś dzielnicy, i od tego czasu mógł sobie liczyć lata panowania. Wniosek ten znajduje wyraźne poparcie w Kadłubku¹⁰). Opowiadając o rokowaniach, jakie bezpośrednio po śmierci Mieszka Starego [III. 17.), a więc w pierwszej połowie r. 1202, prowadzone były w sprawie obsadzenia tronu krakowskiego, nazywa Kadłubek Konrada już w tym czasie: cha Mctzotiensis, w czem dowód, że Konrad już podówczas dzierżył rządy na Mazowszu. Było to jeszcze przed upadkiem Laskonogiego w Krakowie i przed odzierżeniem tronu krakowskiego przez Leszka ipod koniec r. 1202), a zatem także przed owym rzekomym podziałem dzielnic pomiędzy braci,

0    którym wspomina Kron. Wielk. Skoro więc mamy stwierdzony fakt, że Konrad jeszcze przedtem rządził na Mazowszu jako samoistny książę, podobnie jak Leszko w ostatnich latach życia Mieszka Starego rządził w Sandomierzu, to nic już nie stoi na przeszkodzie przypuszczeniu, że rządy mazowieckie Konrada począć się mogły jeszcze o kilka lat wstecz; przyjmując, że je objął w czasie między 11 sierpnia 1199 r. a 11 sierpnia 1200 r., będziemy mogli całkiem dosłownie wytłomaczyć wzmiankę dyplomatu z r. 1218 o bieżącym podówczas dziewiętnastym roku jego rządów. Wniosek, do którego doszliśmy, rozwiązuje zarazem pytanie, jaką może być końcowa granica daty urodzin Konrada. Przyjmując, że Konrad nie objął wcześniej rządów, jak dopiero po ukończonym dwunastym roku życia, twierdzimy, że urodził się co najpóźniej w początkach sierpnia 1188 r. Zestawiając ustaloną w ten sposób początkową i końcową granicę daty jego urodzin, dochodzimy tedy do wniosku, że urodziny te przypadać mogą tylko na lata 1187 lub 1188. Mniemanie Helcia¹¹), jakoby Konrad w r. 1207 liczył 16 rok życia, a więc urodził się dopiero r. 1191 lub 1192, jest tedy bezpodstawnem,

1    nie ma zresztą poparcia w źródłach. Przekazany przez Rocz. kap. krak. ¹²) i inne roczniki szczegół, że Konrad w r. 1205 brał udział w bitwie zawichojskiej, obala przypuszczenie Helcia, według którego miałby on podówczas lat zaledwie trzynaście lub czternaście, a natomiast popiera w zupełności poprzedni nasz wywód, według którego miał już podówczas wiek bądź co bądź odpowiedniejszy (siedmnaście lub ośmnaście lat) do uczestniczenia w wyprawie wojennej. Że konsens Konrada powołany jest po raz pierwszy dopiero w dokumentach z r. 1207 ¹³), w tom nie ma dowodu przeciw poprzednim wnioskom, ile że dyplomaty z początku wieku XIII dochowały się w bardzo tylko szczupłej ilości do naszych czasów.

1

Mon. Pol. II. 446. — 2) Ibid. II. 566. — 3) Ibid. III. 47. — 4) Kod. dypl. Pol. II. nr. 3. — 5) Helcia, ibid.

2

II. nr. 3 uw. 2. — 6) Ilist. Pol. II. 180. — 7) Halzer, Walka o tron. krak. lin. — 8) Mon. Pol. II. 552. —■ ⁹) Ibid. II.

3

836. — 10) Ibid, II. 446. — «) Kod. dypl. Pol. II. nr. 3 uw. 2. — 12) Mon. Pol. II. 801. — 13) Kod. dypl. Pol.

4

I. nr. 8; Kod. dypl. Wielk. I. nr. 52.