0290

VI. 5.

KONRAD I (ż. AGAFIA).

273

roku 1224. Jest to spostrzeżenie ważne, gdy bowiem przypuścić nie można, iżby ów Świętosław, który wszedł w konflikt z Leszkiem, a przeto jakąś polityczną rolę w historyi odegrał, przeminął zupełnie niespostrzeżony w źródłach ruskich, przeto trzeba przyjąć, że zapiska Katał. bisk. krak. odnosi się do owego jedynego księcia tego imienia, o którym wiadomo, że zginął w czasie między r. 1202 a 1224, t. j. do Świętosława Igorewica. Podniesione sprzeczności dadzą się zaś najłatwiej pogodzić, jeśli przyjmiemy, że w Kalał. bisk. krak., a raczej w nieznanem źródle, na którem się Katalog opierał, dwa osobno zaszłe zdarzenia, t. j. pojmanie Świętosława w r. 1207 i jego śmierć w r. 1209/10 ściągnięte zostały w jedne całość, jakoby rzekomo równoczesne. W takim zaś razie dalsze różnice można już łatwo wytłomaczyć. Świętosława stracili wprawdzie bojarzy haliccy, jak wynika z wiarogodniejszego niewątpliwie pod tym względem przekazu Latop. Hipac., ale Sulisław znajdował się w Haliczu w czasie egzekucyi; wieść o tem zdarzeniu, z dalszych stron przyniesiona do Polski, mogła snadno przybrać na rozmiarach, przypisując Sulisławowi inicyatywę i wykonanie aktu, w którym brał tylko pewien pośredni udział. Podobnież niedokładną informacyą da się wytłomaczyć niezgodność cyfry straconych z Świętosławem książąt. Pomijając te podrzędne różnice, widzimy, że główne rysy całego opowiadania w źródle polskiem i ruskiem przystają do siebie w zupełności; w obu występuje wódz polski tego samego imienia i w obu książę ruski, padający ofiarą, jednakowo się nazywa; w obu dostaje się on naprzód w niewolę, a potem ginie na szubienicy; w obu wreszcie obok niego ginie kilku innych książąt. Jest więc między obu wiadomościami tyle punktów stycznych, że nie można wątpić o tożsamości wypadku w obu źródłach opisanego.

Dla usunięcia ostatniej wątpliwości, jakaby się tu jeszcze nasunąć mogła, należy dotknąć raz jeszcze chronologii wypadków. Według Latop. Hipac. przypada (po stosownem sprostowaniu! śmierć Świętosława na rok 1209 lub 1210. Tymczasem w Katal. bisk. krak. wiadomość o jego straceniu zapisaną jest w szeregu zdarzeń, zaszłych za pontyfikatu Pełki, który według niewątpliwego świadectwa Rocz. kap. krak.^ł) zmarł r. 1207. Ponieważ kompilator Katalogu zaczerpnął zapiskę o Świętosławie z jakiegoś rocznika, gdzie była opatrzona datą, przeto nasuwa się pytanie, jak mógł fakt, oznaczony rokiem 1209 lub 1210, odnieść do czasów biskupa Pełki, o którym sam, poprawiając błędną wiadomość Red. IV tegoż Katalogu (śmierć Pełki 1208 r.)^{1 2}), napisał, że zmarł w r. 1207. Mniemam, że dla wytłomaczenia tej sprzeczności nie potrzeba się nawet uciekać do możliwego zresztą przypuszczenia, iż w roczniku data chronologiczna była zmyloną; wystarczy przypomnieć, na co właśnie zwróciliśmy uwagę, że zapiska rocznika powstała z połączenia dwu zapisek o dwu odrębnych zdarzeniach, t j. o pojmaniu Świętosława przez Sulisława w r. 1207 i o zgonie jego w Haliczu r. 1209 lub 1210. Jeśli przyjmiemy, że połączone w ten sposób zapiski umieszczone zostały pod datą faktu pierwszego, t. j. pod r. 1207, w którym to roku Pełka jeszcze żył, natenczas wyjaśni się przyczyna, dla której kompilator całe to zdarzenie odniósł do czasów Pełki^{3 4 5}).

Ostatecznie dochodzimy tedy do wniosku, że ów w Katal. bisk. krak. wspomniany teść Konrada Świętosław jest to Świętosław - Andrzej Igorewic, książę nowogrodzko - siewierski, pod koniec życia książę przemyski ')•

Zwracamy się teraz do rozpatrzenia dalszej kwestyi: w jakim czasie przyszły do skutku zaślubiny Konrada z Agafią? Pierwszej wskazówki dostarcza nam tu bulla papieża Honoryusza III z 16 czerwca 1218 r. ■/), rozstrzygająca spór biskupa płockiego Getki z arcybiskupem gnieźnieńskim, Henrykiem Kietliczem. W całym szeregu zarzutów, w bulli tej streszczonych, jakie Getko przeciw metropolicie swemu podniósł, znajduje się między innymi i ten, że Kietlicz wzbronił Getce odprawienia nabożeństwa w czasie ślubu Konrada (ipsi episcopo interdicens, ne in nupciis nobilis viri Conradi ducis Mazovie parrochiani sui missam sponsaliciam celebraret). Przed połową r. 1218 był więc już Konrad niewątpliwie żonatym; chodzi tylko o to, o ile wstecz przed ten czas cofnąć można datę jego zaślubin. Zdaniem Perlbacha⁶) nie należy jej cofać przed 24 czerwca 1213 r., jak bowiem wynika z dokumentu w tymże dniu wystawionego⁷), obaj przeciwnicy, Henryk i Getko,

35

1

Mon Pol. II. 801. — 2) Ibid. III. 352. — 3) Długosz, Hist. Pol. II. 179 opowiada o pojmaniu i straceniu Świę

2

tosława pod r. 1206, a więc przed śmiercią Pełki; widzę w tem poparcie poprzednio wypowiedzianego przypuszczenia (str. 271

3

uw. 4), że korzystał z Red. V. Katal. bisk krak. — 4) Domyślał się tego już Wojciechowski, Podz. i zakr. dziej. pot. 16. —

4

«) Theiner, Mon. Pol. I. nr. 17. — 6) Preuss.-Poln. Stud. I. 13. — 7; Kod. dypl. Pol. III. nr. 7.

5

Balzer, Genealogia Piastów.