0359

342

KAZIMIERZ II.

VII. 5.

5. Kazimierz II.

Synem Kazimierza I mieni go Rocz. Franc. krak.¹), Chroń, princ. Pol.²), tudzież Rodow. książ. poi,³); dwa pierwsze źródła podają go na czwartem miejscu, po Włodzisławie Łokietku, a przed Ziemowitem (VI. 4. 6.) i im też, jako wiarogodniejszym, należy tu dać pierwszeństwo; ostatnie, pośród synów Kazimierza I wylicza go na ostatniem miejscu, nawet po Ziemowicie, w czem niewątpliwie błądzi. Jako brat Łokietka poświadczony jest w dokumentach z r. 1287 ⁴), 1288 ^{5 6}) i 1292 °). Z porządku następuje zawsze po nim, jak w dokumentach z r. 1274 ⁷) i 1282 ⁸), w czem dowód, że był od niego młodszym. Stąd wynika już samo przez się, że matką jego była Eufrozyna (VI. 10.). Jakoż jako syn jej wyraźnie jest poświadczony w dokumencie z r. 1274'').

Ponieważ Łokietek urodził się r. 1260 lub w początkach r. 1261 (VII. 4.), przeto data urodzin Kazimierza przypadać może co najwcześniej na rok 1261. Konsens jego (wespół z Łokietkiem) powołany jest już w dokumencie jego matki Eufrozyny z 14 października 1274 r.¹⁰); dając mu naówczas lat dwanaście, wynika, że urodził się co najpóźniej 14 października 1262 r. Urodziny przypadać mogą zatem w każdym razie tylko na lata 1261 lub 1262.

Ostatni z nielicznych dokumentów Kazimierza nosi datę 30 listopada 1292 r. ^u). Dochował się wprawdzie do naszych czasów w kopii dokument z czasu między 7 a 12 stycznia 1293 r. ¹²), wystawiony dla katedry gnieźnieńskiej rzekomo przez: Premislius secimclus Polonie, Yladislaus Sy radie et Cu iwie et Casimirus La unicie, heredes Cmcoeie, jak jednak już z samego końcowego dodatku wynika, musiałby on budzić w tej formie uzasadnioną wątpliwość co do swej autentyczności. Świeżo odszukany oryginał tego dokumentu^i:!) podaje jednak jako wystawcę tylko: Premidius secundus Dei grania dux Maioris Polonie et heres Cracovie, skąd okazuje się, że w przytoczonej powyżej kopii imiona Włodzisława Łokietka i Kazimierza są tylko interpo-lacyą kopisty. Datę śmierci Kazimierza podaje kilka źródeł małopolskich, jako to: Rocz Tras.¹¹) i Rocz_ Małop. w kod. Szamot, i Kurop.¹⁵) pod r. 1294, z dodatkiem, iż zginął w walce z Litwinami, którzy wtedy na Polskę napadli.    Niezależnie od nich miejscowy i najlepiej poinformowany Kalend. Włoch^1,:) podaje

wiadomość o jego śmierci pod tą samą datą w dwuwierszu: Annis millenis trecentenis sine senis a Prussis mirus populus cadit et Kazimirus. Datę śmierci 1294 r. uznać zatem należy jako jedynie uzasadnioną, ile że jest poświadczoną dwiema niezaleźnemi od siebie grupami źródeł, a przypuszczenie omyłki cyfrowej jest wykluczonem ze względu na tekst zapiski Kalend. Włoch¹⁷). Na takiej omyłce cyfrowej lub niedokładnej informacyi polega data zgonu u Piotra z Dusb.¹⁸) pod r. 1292, w Rocz. Franc. krak.¹¹¹) pod r. 1293 i w Rocz. Miech.²⁰) pod r. 1295; z tego ostatniego źródła dowiadujemy się, że Kazimierz poległ w walce z Litwinami pod Sochaczewiein.

W Spomn. Gnieźn.²¹) data śmierci Kazimierza podaną jest o całe dziesięć lat później, pod r. 1304, z dodatkiem, że bitwa, w której poległ, stoczoną została pod Trojanowem. Ten ostatni szczegół nie może budzić wątpliwości, Trojanów leży bowiem tuż obok Sochaczewia. Co do daty samej, jak ją przekazały Spom. Gniezn., możnaby upatrywać pewne jej poparcie w dokumencie Włodzisława Łokietka z 18 czerwca 1318 r.²²). Dokumentem tym zatwierdza Łokietek inny, poprzednio przez siebie dla Cystersów wąchockich wystawiony dyplomat, w którym wspomniany jest jego brat Kazimierz jako żyjący. Dyplomat zatwierdzony nie ma wprawdzie daty w transuinpcie, ze względu jednak, iż Łokietek używa w nim tytulatury dux Cracorie, Sandomirie, Siradie, Lancicie Cugavieque necnon heres regni Polonie, należałoby twierdzić, że jest niewątpliwie późniejszym od r. 1294, w tym bowiem czasie Łokietek tytulatury takiej jeszcze nie używał, ani też używać nie mógł;

1

Mon. Pol. III. 47. — -) Ibid. III. 542. — 3) Ibid. III. 28:1. — 4) Kod. dypl. Wielk. I. nr. 581. — 5) Ibid. II.

2

nr. 62.8. 627. — 6) Kod. dypl. Pol. II. nr. 142. — 7) Ibid. II. nr. 458. — 8) Ibid. II. nr. 117. — ^IJ) Ibid. II. nr. 458. —

3

1°) Ibid. II. nr. 458. — U) Ibid. I. nr. 82. — 12) Raczyński. Kod. dypl. Wielk. nr. 76. — 13) Kod. dypl. Wielk. IT. nr.

4

692. — 14) Mon. Pol. II. 852. — 15) Ibid. III. 184. 185. — 16) Ibid. II. 943. — 17) Już poprzednio oświadczyli się za tą

5

datą Roepell, Gesch. Pol. 550 uw. 25 a i 551 uw. 27, tudzież Hirsch w Script rer. Pruss. t. 156 inv. 1, wszakże z powodów

6

niedostatecznych, powołują się bowiem na omówiony co dopiero dokument z 7—12 stycznia 1293 r., mający rzekomo poświad

7

czać. że w czasie tym żyt Kazimierz. — 18) Script. rer. Pruss. I. 157. — H>) Mon. Pol. III. 47. — 26) Ibid. II. 883. —

8

21) Ibid. Ift. 44. — 22) Kod. dypl. Małop. II. nr. 573.