03701

Rozdział II.

#

f

HANDEL DRZEWNY.

P

6

Data odkrycia Ameryki była momentem zwrotnym w dziejach starego kontynentu, wytrącając krajom śródziemnomor-skim ich przodujące od zarania dziejów stanowisko tak w dziedzinie kultury duchowej, jak zwłaszcza ekonomiki, a stwarzając nowe ośrodki handlowe nad morzem Północnem i Bałtykiem. To przeniesienie punktu ciężkości na północ nie było

*

wszakże tylko zwykłem przekazaniem funkcyj nowym organizmom politycznym, lecz niezmiernem rozszerzeniem zakresu działań, jakiem było powstanie handlu oceanicznego, który w miejsce ograniczonego handlu morskiego ogarnął całą kulę ziemską. Odtąd datuje się niesłychanie szybki rozwój nowych potęg handlowych, powstałych nad morzem Północnem, •

jako wylotem do Atlantyku, — w pierwszym rzędzie przyszłej

#

władczyni mórz, Anglji, z którą rywalizują przez czas jakiś Hiszpanja, Holandja, Francja, kraje skandynawskie i chylący się już ku upadkowi związek hanzeatycki. To zbliżenie się do Bałtyku ośrodków światowego handlu miało dla W. X. Lit. niezmiernie doniosłe znaczenie, zaś dla naszego terenu tern większe, że szybkie wyczerpanie się zasobów masy drzewnej na Zachodzie spowodowało zwrócenie się po nią na Wschód.

Należy zastrzec, że początki handlu dźwińskiego nie datują się bynajmniej od czasów Kolumba, sięgając daleko w głąb wieków, — fale Dźwiny mogły widzieć żeglarzy epoki Rzymu, a całkowicie ustalone są w nauce dane o ożywionym ruchu handlowym z okresu Normanów, Hanzy czy założenia Rygi. Jednak nic nie przemawia za tern, by objektami tego handlu dźwińskiego mogły być puszcze, jako takie; miała ich jeszcze poddostatkiem Zachodnia Europa u siebie, więc też eksploatacja stopniowo tylko posuwała się na wschód,