0929DRUK00001707

295

PAKALAKSA

za taki punkt uważać, będziemy gwiazdę, której miejsce prawdziwe na niebie przez prostą, prowadzoną do niej od oka, jest określone, to zmiana miejsca gwiazdy lub oka, o ile ta zmiana nie odbywa się w kierunku prostej łączącej, pociąga za sobą ruch kątowy gwiazd} na niebie; gdy zmienia swe położenie gwiazda, ruch jest prawdziwy, gdy zmienia swe położenie obserwator, ruch jest pozorny. Widzieliśmy, że przyczyny ruchów pozornych wogóle mogą być różne. Specjalnie taki ruch pozorny, który jest odzwierciedleniem prawdziwego ruchu obserwatora, nazywa się ruchem parolaMycznym. Tak naprzyklad ruch dzienny gwiazd, odzwijjjitiied łający ruch obserwatora dokoła osi ziemskiej, lub ruch roczny słońca, odzwierciedlający ruch obserwatora wraz z ziemią dokoła słońca, są ruchami paralak ty Czneini.

Ogólnie papniaksą jakiejś gwiazdy nazywać będziemy kąt, którego wierzchołkiem jest gwiazda, którego jedno ramię posiada stały kierunek, drugie zaś przechodzi przez punkt obserwacji. Z powyższego określenia parałaksy -wynika, że każdy ruch obserwatora, odbywający się w kierunku, tworzącym z kierunkiem ku danemu przedmiotowi kąt różny od zera, musi zmieniać wartość paralaksy tego przedmiotu.

Przedmiotami, które wchodzą w⁷ rachubę w astronomji sferycznej, są ciała, niebieskie. Ił dyby promień zjem i w stosunku do odległości Ciał niebieskich można uważać za znikomy, t. ji gdyby dwie prośtc, poprowadzone z dwóch końców⁷ jakiejkolwiek śred-dnicy ziemskiej do danego ciała niebieskiego, uchodzić mogły za rówmołegłe, to zmiana punktu obserwSji na ziemi, nie powodowałaby zmiany paralaksy.

W istocie, kąt utw^Torzony przez dwie takie proste, praktjtcfc-nie jest równy zeru, gdy są one skierowane do jakiejś'gwiazdy stałej. W przypadku ciał naszego układu planetarnego kąt ten jednakże ma wmrtośft, różną od zera, która z pomocą narzędzi i metod astronomicznych wyznaczona być może. Wskutek tego spólrzędne sferyczne tych ciał mają wartość, zmieniająca si& wraz z miejscem obserwacji, i gdy je podajemy, jest rzęczą niezbędną podanie też spólrzednych geograficznych miejsca obserwacji. Prócz tego, położenie miejsca -obserwacji w⁷ przestrzeni ulega zmianie z pow⁷odu obrotu ziemi dokoła osi i określone jest