FizykaII53701

533

cyjnego Nóremberga, zbudowanego na zasadzie w fig. 284 wystawionej, można jednak w tafelkach, wyciosanych prostopadle do linii środkowej, nawet wtenczas jeszcze obydwa układy pierścieni naraz obserwować, kiedy kąt, między ich osiami zawarty, przechodzi 70° i sięga aż do 80°. Fig. 5 na tabl. VII wystawia układ pierścieni-w tafelce titanitu, szlifowanej prostopadle do linii środkowej i umieszczonej w tym przyrządzie tak, iż płaszczyzna optycznych jej osi leży na płaszczyźnie drgań źwiercia-dła analizującego lub na prostopadłej do niej płaszczyźnie drgań analizera, albo włożonej między skrzyżowane płytki turmalino-we w ten sposób, iż płaszczyzna jej optycznych osi do płaszczyzny drgań jednej z nich ma nachylenie == o. Figura zaś 6 na tej samej tablicy eicazuje barwne zjawisko, jeżeli płaszczyzna optycznych osi tafelki titanitowej dzieli na dwie równe części kąt,

zawarty między płaszczyznami drgań analizera i polaryze-^ra- Tafelka. wyciosana prostopadle do jednej osi kryształu ^z wielkim kątem międzyosiowym, okazuje tylko jeden układ kolistych lub nieco eliptycznych pierścieni, pojawiający się po Największej części w kształcie figury 1 na tabl. IX, którą w kierunku średmcy przecina jedna tylko kiść ciemna, zwężająca się znacznie ku środkowi i zmieniająca położenie swoje, jeżeli ta-felkę na jej płaszczyźnie obracamy. Kierunek wszakże obrotu tćj kiści jest'przeciwny kierunkowi obrotu tafelki. Skoro przy tem obracaniu kiść czarna stanie na płaszczyźnie drgań jednej Płytki tunnalinowej, druga oś leży na przedłużeniu tej kiści, ^Czyli mówiąc wyraźniej, płaszczyzna przesunięta przez czarną kiść prostopadle do powierzchni tafelki, jest płaszczyzną obu J^eJ osi optycznych. Najłatwiej z kryształów cukru i dwuchro-ⁿⁱanu poiam szlifować tafelki prostopadle do jednej osi.

Tafelka krystaliczna z gipsu lub 'kryształu górnego, 2 do 4 łkńj gruba i szlifowana równoodległe do osi, okazuje naprze-Nrian jasne i ciemne krzywice hiperboliczne, jeśli się ją stosownie umieści w szczypczykach turmalinowych i przez tak zestawione tafelki patrzy na światło jednobarwne, np. na płomień spirytusowy. solą kuchennną na żółto zabarwiony. Fig. 4 i 5 na tabl. VIII wystawia układ tych krzywic w dwóch, o 90° różniących ^S1ę od siebie, położeniach tafelki na jej płaszczyźnie. Im cieńsze tafelki, tem bardziej krzywice rozsuwają się, a gdy grubość ich

• \