FizykaII63801

634

i na nondenzatorze to napięcie elektryczne okazują,, nazwano elelitromotorami a przyczynę takowego rozwijania się elektryczności siłą elehtrobodźcą czyli galwaniczną. Doświadczenie zaś rzeczone, wykazujące zjawisko w sposób tak niezawodny, zowie się fundamenta lnem doświadczeniem Yolhj. Szczególniejsze odmiany tego’ nader ważnego doświadczenia, są następujące:

1) Na wygładzonym i zupełnie płaskim zbieraczu miedzianym bardzo czułego elektroskopu, Madzie się tak samo wygładzona i dokładnie płaska, na szklannym trzonku osadzona, równie jak ów zbieracz wielka płytka cynkowa, przekonawszy się przedtem, że żadna z nich nie ma na sobie elektryczności. Gdy potem górną płytkę za pomocą trzonka podniesie się do góry ostrożnie, aby jej oddalenie od zbieracza nastąpiło równocześnie na wszystkich punktach, listeczki elektroskopu okazują ujemną elektryczność, (bo za zbliżeniem laski szklamiej amalga-lńem potartej, całkiem opadają), a podniesiona płytka cynkowa jest elektryczna dodatnio, o czem się na drugim elektroskopie, albo też i na tym samym przekonać można, zabrawszy mu przedtem powstałą na nim elektryczność przez dotknięcie palcem'. Tak samo zbieracz z cynku, a trzonkiem odosobniona górna płyt ka z miedzi być może; zawsze po oddaleniu tej ostatniej od zbieracza w' powyższy sposóo, cynk dodatnią, a miedź ujemną elektryczność okaże. Jeśli obie płytki nie na całej swej powieizch-ni, lecz tylko w części się dotykały, elektryczność po zetknięciu okaże się tym słabsza, im mniej punktów ua obu płytkach miało udział w zetknięciu. Jeżeli było ich za mało, natenczas nie ma żadnego objawu elektryczności, równie jak i wtedy, gdy górną płytkę nie w pionowym, lecz w ukośnym kierunku ze zbieracza się zdejmuje. Objaw elektryczności na obu płytkach nie doznaje wszakże żadnej zmiany, gdy którąkolwiek z nich podczas zetknięcia połączy się z ziemią dobrym przewodnikiem. Zbieracz na elektroskopie może też zamiast poziomego, mieć pionowe położenie ; wtedy z obu stron naraz dotyka się go odosobnionenu płytkami z innego metalu. Zaw^rsze po oddaleniu bocznych pł> ^ od środkowej (zbieracza), przestrzegając przytem równoległość ich płaszczyzn, otrzymuje się na listkach elektroskopu oznaki (i to jeszcze silniejsze) ujemnie elektrycznego napięcia, gdy zbm-