Magazyn6

7801

i

i

170

ANGOLA — ANKIETA GOSPODARCZA

A. słabo rozwinięty — nieliczne fabryki cukru, tytoniu, konserw, oliwy i in. — słabo prosperują. Sieć komunikacyjna uboga. Długość linij kolejowych wynosi 2 403 km (główne: Lobito-Huambo, Bihe-Tchilango, Amboia-Gadela, Luanda-Malenje, Mossa-medes-Lubango), zaś dróg bitych (automobilowych ) 24 tys. km. Stolicą A. jest Nowa Lizbona (4 tys. mieszk.), głównemi portami Luanda (20 tys. mieszk.), Lobito, Ben-guella, Ambriz i Mossamedes. — A. pozostaje w stosunkach handlowych głównie z krajem macierzystym, poza tern z Belgją, Niemcami i Anglją. Wartość wywozu wynosiła w r. 1934 79 milj. zł, — przywozu zaś 57 milj. zł. Połączenia z Europą 2 razy miesięcznie przez port Lizbonę. Dla Polski A., jako kraj ekspansji kolonjalnej może mieć duże znaczenie gospodarcze.

Literatura: Chmielewski: Angola. Warszawa 1929. — Lyp: Wysoki Plaskowył Angoli. Warszawa 1930. — Marguard-men-Słahl: Angola_t Berlin 1928.

Leszcz.

Ankarski (Angorski) traktat 1921 r.

W dn. 20 pażdz. 1921 podpisany został w Ankarze traktat (w tekście oficj. accord) między Francją a Turcją rewolucyjną (Gouvernement de la Grandę Assemblee Nationale de Turquie)’, ustanawiający pokój między obu państwami (art. 1) oraz zwracający Turcji Cylicję (art. 8), zajętą przez Francję na mocy traktatu Sewrskie-go. Ze szczególnych postanowień traktatu tego warto nadto wymienić: zobowiązanie Turcji (art. 6) do przestrzegania praw mniejszości narodowych, przyznanych im w t zw. Pakcie Narodowym tureckim z 1920, obietnicę Francji nadania Turkom w okręgu Aleksandretty autonomji kulturalnej (art. 7), oraz oddanie Turcji przez Francuzów znacznego odcinka kolei prowadzącej z Aleppo (Syrja francuska) do Mosulu (Irak); ponieważ odcinek ten od ęo-banbey do Nusaybin (Nisibin) biegnie wzdłuż samej granicy Syrji, przeto Turcja zgodziła się na przepuszczanie tą lin ją woj skowych transportów francuskich (syryjskich) i naodwrót, Francja zapewniła toż samo Turcji na odcinku syryjskim tej kolei (od Meydan-Ekbeę do ęobanbey), łączącym morze Śródziemne z Cylicją (art. 10). Wkoń-cu traktat przewidział (art. 11) zawarcie unji celnej między Turcją a Syrją. Do traktatu tego należy i list wystosowany w dniu jego podpisania przez ówczesnego ministra spraw zagrań, rządu ankarskiego, Yusufa Kemala, do pełnomocnika Francji Franklin-Bouillon’a, zawierający obietnicę udzielenia grupom francuskim koncesyj na 99 lat na eksploatację bogactw mineralnych Turcji oraz rozpatrywania z największą przychylnością starań przemysłu francuskiego o koncesje na budowę kolei, dróg etc. — Granica między Turcją a Syrją francuską, określona tym traktatem, została zatwierdzona przez traktat Lozański, w art. 3, pkt. 1. — A. t. posiada w dziejach nowego układu stosunków na Bliskim Wschodzie szczególniejsze znaczenie z dwu przyczyn: 1) jest pierwszym oficjalnym krokiem jednego z sygnatarjuszy traktatu Sewrskiego na drodze do jego rewizji, gdyż rektyfikuje na korzyść Turcji granicę między tą ostatnią a Syrją francuską, określoną w art. 27 (II, 2) tego traktatu, oraz 2) jest pierwszym oficjalnym aktem uznania rewolucyjnego (antysułtańskiego) rządu tureckiego w Ankarze przez jedno z wielkich mocarstw, które w 1920 podpisały jeszcze z rządem sułtańskim traktat pokojowy w Sevres. Coprawda, już w marcu 1921 w czasie obrad w Londynie nad ewentualnością rewizji traktatu Sewrskiego, Briand podpisał imieniem Francji z delegatem rządu ankarskiego umowę, która służyła za podstawę do traktatu ankarskiego, ale w życie ona nie weszła; wtedy również mniejszy układ w zakresie współpracy gospodarczej, także potem nie ratyfikowany, zawarły z Turkami Włochy. Traktat ankarski stał się wyrazem nieufności Francji wobec rozszerzenia się wpływów Anglii na Bliskim Wschodzie: Francja podała rękę nowej Turcji nacjonalistycznej, ułatwiając jej przez zawarcie z nią pokoju walkę z eksponentem Anglji — Grecją.

Literatura: Geschichte der Tilrkischen Republik, Stambuł 1936, *. 129—132. — GHa mntnU U ultima fasę delta Questione Orientale, Rzym 1933, t. 110 nn. — Tenłei Documenti per la storia delta pac onentale, ib. 1933, s. 190—193.

H. A B.

Ankieta gospodarcza.

Rząd, a również w pewnych wypadkach duże grupy społeczne prowadzą od czasu do czasu badania niezależne różnych zagad-