94295801

542 T. KOŻNIKWSKI

stya współdziałania narządów na drodze chemicznej (korrelacya chemiczna) wreszcie teorya hormonów, wiążą się ściśle ze sobą dzięki tej samej podstawie: doświadczeniu. Teorya hormonów, opierająca się w pewnych przypadkach wyłącznie tylko na hypotezach, posiada wielu przeciwników (z badaczy polskich L. Popielski).

Przypuśćmy, że przeciwnicy mogą mieć słuszność pod względem pewnych hormonów; nie mogą oni atoli zaprzeczyć, że w organizmie zwierzęcym istnieją i krążą takie ciała, jak adrenalina i inne, które w zupełności odpowiadają temu, co Starling rozumie przez hormon. Uznając fakt wewnętrznego wydzielania za dowiedziony, mamy niewątpliwie prawo posługiwać się wyrazem hormon, stosując go jednakże tylko do tych substancyi, które zostały dokładnie poznane, jak n. p. adrenalina. Co się zaś tyczy takich narządów, jak przysadka, gruczoły przytarczyczne, jądra i jajniki, to wprawdzie na podstawie wielu doświadczeń jesteśmy uprawnieni do mówienia o ich wydzielaniu wewnętrznem, czy jednakże i w tych przypadkach mamy do czynienia z właściwymi hormonami, na mocy istniejących danych orzec nie możemy.

Z gruczołów o wewnętrznem wj^dzielaniu na pierwszem miejscu wypada postawić wydzielinę układu tarczycowego, który się składa z tarczycy i gruczołów przytarczycznych.

u) Tarczyca (glanduln thyreoidea).

Tarczyca jest gruczołem o budowie pęcherzykowatej, nie posiadającym przewodu; spotykamy ją u wszystkich kręgowców. Wprawdzie we wczesnych stadyach rozwoju tarczyca ma charakter gruczołu cewkowego z przewodem, który się kończy na fora-men coecam języka, lecz komunikacya ta pozostaje tylko u najniższych kręgowców (u amphioxm i ammocoetes); u wszystkich zwierząt wyższych bez wyjątku jeszcze w okresie życia zarodkowego przewód ten zupełnie zarasta i gruczoł tarczycowy staje się typowym gruczołem bez przewodu; cewki zaś gruczołowe przekształcają się w skupienia komórek, tworzące odrębne, niekomunikujące ze sobą, pęcherzyki. Odsyłając czytelnika do podręczników embryo-logii i histologii, gdzie znajdzie dokładny opis tego gruczołu, zaznaczymy tu tylko tyle, że pęcherzyki te są założone w obfitej tkance łącznej, która też dla każdego tworzy błonkę podstawową; na błonce podstawowej znajdujemy jednowarstwowy, cylindryczny nabłonek, który wraz z błonką podstawową tworzy pęcherzyk_r