Magazyn6
2601

318

BANKI

jest to dokument imienny, który jednakże może być cedowany. Składający towar ma prawo żądania wydania prócz właściwego warantu, t. zw. noty wagi (angielska weight notę). W tym przypadku warant właściwy ołuży tylko do zastawiania towaru, nota wagi zaś tylko do sprzedaży. Banki udzielają na zastaw warantów pożyczek w wysokości 50—75% wartości to\.aru. Warant pozostaje w portfelu banku, właściciel towaru zaś ma notę wagi, która może być ustępowana drogą indosu; w ten sposób przenoszone jest prawo własności towaru. W terminie spłaty długu, posiadacz noty wykupuje w banku warant i na mocy posiadanych obu dokumentów (wai antu i noty wagi) otrzymuje towar ze składu. Interesy warantowe ułatwiają szybki obrót towarowy i mają wpływ na kształtowanie się cen. B-kom k. k. dają one tak cenną gwarancję gospodarczego charakteru tranzakcji. Wymagają one jednak bardzo czujnego traktowania i wyspecjalizowanego personelu fachowego.

8.    Interesy konsorcjonalne. Interesy konsor-cjonalne, zwane nieściśle „syndykatowemi", robione są przez ugrupowanie dwóch albo większej ilości banków, celem podziału ryzyka, wynikającego z udzielenia znacznego kredytu, przeprowadzenia emisji akcji, albo obligacji i t. d. W przypadku udzielenia kredytu, nazewnątrz występuje zazwy czaj tylko jedna z instytucyj, biorących udział w syndykacie; instytucja ta „prowadzi syndykat", albo, jak się chętnie mówi u nas w potocznym języku bankowym „ma gestję", gorzej „prowadzi gestję". Tylko bank, prowadzący konsorcjum, ma bezpośredni kontakt z dłużnikiem. W Stanach Zjednoczonych list dłużnika, t. zw. presi-dent letter, potwierdzający warunki kredytu, adresowany jest wyłącznie do prowadzącego syndykat, nie zaś do samego syndykatu Konsorcjum banków niekiedy finansuje tranzakcję własnemi środkami, (zęściej jednak refinansuje ono część albo całość interesu u innej grupy banków. Interesy konsorcjonalne prócz op>eracyj kredytowych mogą mieć za przedmiot wspólne finansowanie nowopowstających zakładów przemysłowych, przekształcanie ich na spółki akcyjne, powiększanie kapitałów akcyjnych i t. d.

9.    Obrachunki z klientami. W większości interesów czynnych rozrachunki między bankami a klientelą dokonywane są w ten sposób, że wszelkie sumy należne bankom i klientom zapisywane są na rachunku; mówiąc językiem bankowym, przechodzą pwzez rachunek. W okresie trwania stosunku z bankiem klient może być często dłużnikiem i wierzycielem; w tych przypadkach banki liczą inną stopę od pozostałości debetowych, inną zaś, niższą, od pozostałości kredytowych. Rozpiętość stóp waha się w zależności od stanu lynku pieniężnego, od rodzaju i wielkości pozostałości na rachunku, od czynników konkurencyjnych i t. d. Jeżeli klient ma w banku kilka rachunków bieżących, z których jedne wykazują pozostałości na rzecz banku, inne zaś na rzecz klienta — bank zwykle zastrzega sobie w t. zw. ogólnych warunkach, obo-w iązujących w stosunkach z klientem, prawo skompensowania rachunków, t. j. sprowadzenia ich do jednej pozostałości. Banki zagraniczne przywiązują wielką wagę do podpisania przez klienta szematu, zawierającego opracowaną przez bank listę ogólnych warunków, ustalających wzajemne prawa i obowiązki; upraszcza to bardzo stosunki i chroni od wielu nieporozumień i konfliktów. U nas sprawa ta jest jeszcze dotychczas nieuporządkowana i załatwiana od przypadku do przypadku.

IV. Operacje bierne.

1. Ii teres depozytowy. Operacje depozytowe w niektórych krajach zwłaszcza w Anglji i w Stanach Zjednoczonych obejmują prócz depozytów w ścisłem tego słowa znaczeniu, takżi wkłady i rachunki czekowe. U nas depozytem nazywane są wyłącznie objekty oddane na przechowanie lub na przechowanie i zarządzanie, a więc depositum regulare. Bank, przyjmujący depozyt, obowiązany jest pilnować go ze starannością równą tej, z jaką strzeże majątku własnego. Przedmiotem depozytu bankowego są najczęściej weksle i papiery wartościowe. Bank obowiązany jest zwrócić deponentowi te same weksle i papńery (a więc te same numery akcyj i obligacyj), które otrzymał. W razie upadłości banku depozyty nie należą do masy. Przyimowa-nie depozytów na przechowanie, jedna z najdawniejszych op>eracyj bankowych, pozostaje obecnie tylko w luźnym związku z pozostałemi czynnościami banko wemi. Depozyty na przechowanie mogą być otwarte i zamknięte. Przyjmując depozyt do za-