Magazyn6
1701

409

BELGJA

i byli ministrowie, profesorowie uniwersytetów, posiadający dyplom wyższego wykształcenia, właściciele większych warsztatów pracy etc.)- Drugą grupę w liczbie 40-tu stanowią senatorowie bez cenzusu wybrani przez Rady prowincjonalne (przedstawicielstwa samorządu). Do trzeciej grupy należy 20-tu członków kooptowanych przez dwie poprzednie grupy senatorów. Wreszcie wchodzą do Senatu pełnoletni synowie króla, a w ich braku inni książęta krwi. — Izba Posłów składa się z ruchomej liczby członków, zależnej od stanu ludności w państwie, gdyż ordynacja wyborcza wyznacza i-go posła na 40.000 mieszkańców. Głosowanie jest pięcioprzymiot-nikowe: bezpośrednie, powszechne, tajne, równe i proporcjonalne. Prawo głosowania ma każdy obywatel belgijski, który ukończył 21-y rok życia, zamieszkuje stale od 6-ciu miesięcy w jednej z gmin i nie należy do kategoryj osób, które ustawa wyklucza od głosowania. Mianowicie wykluczeni są na stałe: pozbawieni opieki, lub władzy ojcowskiej, skazani na ciężkie więzienie oraz sutenerzy; wykluczeni zaś czasowo: skazani za lżejsze przestępstwa, ubezwłasnowolnieni oraz mieszkańcy przytułków. Prawo wyborcze jest zarazem obowiązkiem, którego niewypełnienie naraża wyborcę na sankcję karną. Przy biernem prawie wyborczem obowiązuje prócz posiadania warunków czynnego prawa wyborczego wyższa granica wieku: ukończony 25-ty rok życia. Zasada proporcjonalności została tu w ten sposób przeprowadzona, że każda grupa obywateli, w liczbie conajmniej 100-tu, ma prawo wystawienia własnej listy kandydatów, która otrzymuje osobny numer. Oficjalna karta głosowania, doręczona wyborcy w lokalu wyborczym, zawiera spis wszystkich prawomocnych list danego okręgu. Przy rozdziale mandatów pomiędzy poszczególne listy obowiązuje oryginalny system belgijski d’H o n d t a. Do kompeten-cyj parlamentu należy: 1) ustawodawstwo, 2) kontrola rządu przy pomocy: interpela-cyj, votum nieufności, a wreszcie oskarżenia przed Trybunałem Kasacyjnym, 3) w pewnych wypadkach obsada stanowiska króla i regenta (na wspólnem posiedzeniu obu Izb) (patrz wyżej). Obie Izby są równouprawnione. Jedynie co do projektów ustaw finansowych i wojskowych pierwszeństwo obrad przysługuje Izbie Posłów. Okres kadencji obu Izb wynosi 4 lata. Izby zbierają się na sesję zwyczajną z mocy prawa w drugi wtorek listopada, chyba, że król zarządzi ich zwołanie w terminie wcześniejszym. Rozwiązywanie parlamentu, zwoływanie go na sesję nadzwyczajną, oraz odraczanie (bez zgody parlamentu, jednak najwyżej na miesiąc i raz w ciągu sesji) przysługuje królowi. W razie rozwiązania parlamentu nowe wybory muszą nastąpić w ciągu 40-tu dni, zwołanie zaś nowego parlamentu w ciągu 2-ch miesięcy. — Sądownictwo jest niezawisłe. Wyroki są wydawane w imieniu króla, który mianuje również sędziów. — Rewizja Konstytucji: Inicjatywa należy do parlamentu. Zgodna uchwała obu izb w tym przedmiocie powoduje rozwiązanie parlamentu, poczem nowy parlament przeprowadza obrady i głosowanie nad rewizją. Przy tem głosowaniu obowiązuje kwalifikowana większość ’/» głosów przy */* obecnych.

2. Stronnictwa polityczne. Życie polityczne Belgji tem się odznacza, że, podobnie jak w Anglji, myśl polityczna nie uległa tu rozproszkowaniu, lecz ogniskuje się w ramach trzech wielkich partyj politycznych: katolickiej, socjalistycznej i liberalnej. — Najstarszą z pośród nich jest partja katolicka o programie wyznaniowym. Skupia ona przedstawicieli wszystkich warstw ludności. Dzięki sprężystej organizacji (związki zawodowe) 1 dość radykalnym tendencjom w zakresie społecznym partja ta jedna sobie wielu zwolenników w święcie pracy. Na terenie Izby Posłów reprezentuje ona siłę 63-ech mandatów (wybory z roku 1936). — Większą siłę liczebnie przedstawia partja socjalistyczna, zwana tu partją robotniczą (70-u posłów). Partja ta uprawiała od swego założenia (1885 r.) politykę oportunistyrzną, przystosowaną do wybitnie kapitalistycznej psychiki społeczeństwa belgijskiego, po wojnie jednak ze względu na grożącą jej konkurencję ze strony komunistów musiała nawiązać do czystej doktryny socjalistycznej, która stanowi punkt wyjścia jej programu. — Partja liberalna, sięgająca swemi korzeniami do ideo-logji Wielkiej Rewolucji, była niegdyś w 19-tym wieku najsilniejszą partją w Belgji. Dziś w związku z ogólno-światowem bankructwem form liberalnych w życiu po-litycznem i gospodarczem i postępującą demokratyzacją parlamentu (zniesienie cenzusu wyborczego) przechodzi ona bardzo poważny kryzys, zaznaczający się w spadku